Een boek dat tegenvalt of zelfs gewoon stom is, kan een enorme kater veroorzaken. Ik had het zelf laatst ook: ik had me helemaal klaar gemaakt om lekker een middag te gaan lezen, pak het beoogde boek erbij… En het blijkt gewoon geen leuk boek te zijn. De auteur was inconsequent, maakte fouten en pleegde een ontzettende stijlbreuk. Ja, hé, hallo, dat was niet de afspraak!

Maar wat doet dat nou met je, zo’n ‘stom boek-kater’? In mijn geval ontneemt het me het leesplezier. Ik leg het boek weg, wil het niet uitlezen en ben blij als ik het bij de bieb kan inleveren. Maar het doet meer, want ik heb ook niet meteen de moed om een nieuw boek te pakken. Wat als dat ook een stom boek is?

Leesbevordering

En met dat in mijn achterhoofd, snapte ik opeens hoe het kan dat zoveel mensen niet van lezen houden. Als jouw eerste ervaringen met lezen stomme boeken of stomme verhaaltjes zijn, dan werkt dat enorm demotiverend. Als je dan ook nog eens gedwongen wordt om door te lezen (want je moet leren lezen, en die verhaaltjes zijn vaak niet zo vlot omdat je nog niet veel woorden kent), dan snap ik heel goed dat je een ontzettende hekel krijgt aan het lezen van boeken.

Maar wat kunnen we hier nou aan doen? Ik ben volwassen en kan bedenken dat dit gewoon een mismatch was tussen mij en het boek, of dat de stijl van deze auteur me niet aanspreekt. Dus in het ergste geval zal ik de boeken van deze auteur niet meer pakken (ik weet dat ik het genre wel leuk vind, anders zou dat nog een stapje erger kunnen zijn: dat ik het genre nooit meer pak). Maar bij kinderen en jongeren is dat relativeringsvermogen nog niet zo goed ontwikkeld. Dus hoe kunnen we voorkomen dat zij het lezen van boeken helemaal afschrijven op basis van een of enkele ervaringen?

De vrijheid om iets stom te vinden

Ik denk dat de oplossing van dit probleem ligt in iets wat we enorm waarderen in Nederland: vrijheid van meningsuiting. Vrijheid van meningsuiting wil namelijk ook zeggen dat je iets stom mag vinden. Als je kinderen en jongeren leert dat ze iets stom mogen vinden, dat die ruimte er is, dan bestaat de kans dat ze ook de ruimte ervaren om iets een tweede kans te geven of om op hun mening terug te komen. Als we jonge mensen leren dat ze een mening mogen hebben, maar dat ze die wel moeten kunnen beargumenteren, dan leren ze nadenken over hun ervaringen en die ervaring omzetten in woorden. Ze leren te onderzoeken waarom ze vinden wat ze vinden, en daar krijgen we nadenkende burgers van. Win-win.

Mijn stomme boek

Terug naar mij en mijn stomme boek. Uiteraard heb ik ook nagedacht over waarom ik dat boek stom vond, en ik kwam tot de conclusie dat daar twee duidelijke redenen voor waren. Ten eerste was de auteur twintig pagina’s aan het mijmeren over het (Belgische) rechtssysteem. Ik had daardoor meer het gevoel dat ik een soort De Wereld van Sofie zat te lezen dan een detective. Daarnaast was er nog iets: het slachtoffer ging per ongeluk dood (ongelukkige val na een duw), maar werd door de duwer daarna zo nadenkend en weloverwogen toegetakeld dat ik het niet meer kon rijmen met het ‘dit was niet de bedoeling’-aspect. Die twee dingen samen maakten dat ik het boek niet uitlas.

Hoe nu verder? Nou, dat stomme boek gaat dus straks terug naar de bieb, en het mag lekker op transport mee naar de hoofdvestiging. Ik hoef dit boek niet in ‘mijn’ bibliotheek. Ook denk ik dat ik bij thuiskomst even geen detective pak, maar een ander genre. Gewoon, om te voorkomen dat straks in mijn hoofd alle detectives stom zijn. Want dat zijn ze niet, en ik zou het jammer vinden als een boek-kater het genre detectives voorgoed voor mij zou verpesten.

Heb jij wel eens een kater gehad van een stom boek?