In de boekenwereld is er een groot taboe op geld verdienen met je werk. En dat is raar, want in iedere andere branche is het heel normaal om geld te verdienen met wat je doet. Niet altijd veel geld, maar over het algemeen wel genoeg om van rond te komen of om je site van draaiende te houden en dus in elk geval quitte te spelen. In de boekenwereld zit daar een taboe op. Waarom?

De knuppel in het hoenderhok

Onlangs gooide Joost op zijn blog NerdyGeekyFanBoy de knuppel in het hoenderhok: hij wilde een donatie-systeem op gaan zetten, waarbij de lezers van zijn blog een klein bedrag konden doneren om te helpen de site in de lucht te houden. Hier kwamen veel reacties op, die grofweg in twee categorieën te verdelen waren: de ‘ja, inderdaad, het zou fijn zijn als we quitte zouden kunnen draaien (maar misschien leg je de rekening bij de verkeerde persoon neer)’ en de ‘hoe waag je het geld te vragen, bloggen is toch een hobby, je kunt het zo duur of goedkoop maken als je zelf wil’. Wat mij opviel aan die reacties is dat beide groepen dezelfde argumenten gebruiken als wanneer het gaat over geld verdienen met het schrijven van boeken. Bloggers en auteurs die duidelijk geld verdienen met hun schrijven, zijn om de een of andere reden minder waard dan zij die dat minder opvallend doen (bijvoorbeeld via affiliate links) of er zelfs geld op toeleggen. Van een auteur die te vaak op tv is, wordt het werk minder hoog gewaardeerd dan voordat hij/zij vaak op tv was. Een boekblogger die gesponsorde posts plaatst, is minder betrouwbaar dan een blogger die zijn/haar boeken uit de bieb haalt.

Lijden voor de kunst = liefde voor de kunst

In andere niches en andere vakgebieden is dat niet zo. Een beautyblogger die een pakket krijgt van een merk met al hun nieuwe producten erin of een samenwerking aangaat met een merk krijgt niet opeens een lagere waarde. Hetzelfde geldt voor, laten we zeggen, een programmeur of webdesigner: als zij een grote klus binnen halen, mogen ze daar, op basis van hun kennis en ervaring, een redelijk tot hoog bedrag voor vragen. Maar een auteur mag eigenlijk geen geld vragen voor zijn/haar boek, en een boekblogger is ‘minder’ als hij/zij een samenwerking aangaat met een organisatie, boekhandel of ondernemer. Het lijkt wel alsof er, zowel van auteurs als van boekbloggers, nog steeds wordt verwacht dat ze/we ‘lijden voor de kunst’. Dat ons schrijfwerk nog steeds als ‘een hobby’ wordt gezien. Zelfs de grote boekbloggers die al jaren bloggen, doen het nog steeds ernaast, terwijl er bloggers in andere niches zijn die veel eerder en veel makkelijker quitte kunnen draaien of uit het bloggen zelfs een (parttime) inkomen kunnen halen. Veel auteurs moeten werken naast het schrijven, of moeten iemand hebben die hen financieel steunt om te kunnen schrijven (denk aan een partner of een filantroop). Boekbloggers die succesvol zijn, kunnen net aan quitte draaien als het om de hosting van hun site gaat (of zelfs dat niet). Ze krijgen van uitgeverijen boeken om te recenseren (die ze vaak anders zouden kopen) en mogen naar evenementen en/of auteurs interviewen. Auteurs die succesvol zijn, mogen op tv komen vertellen over hun boek (maar daarvoor moeten ze natuurlijk wel eerst een hoop boeken verkocht hebben). Maar doen ze dit soort dingen te vaak, dan zijn hun recensies niet meer betrouwbaar of wordt hun boek minder waard. Als ze niet lijden voor de kunst, hebben ze geen liefde voor de kunst.

Calvinisme

Dat ‘lijden voor de kunst’ en ‘je kop niet boven het maaiveld uitsteken’, dat hoort een beetje in de Nederlandse cultuur. Maar waar we dat bij veel andere vakgebieden inmiddels hebben losgelaten ‘want goede mensen kosten geld’ en ‘kwaliteit kost geld’, leven die argumenten in de boekenwereld nog steeds enorm. En nou kan dat natuurlijk zitten in het feit dat de boekenwereld best wat subsidie krijgt (zo vallen boeken onder het lage btw-tarief, krijgen bibliotheken subsidie van het Rijk en zijn er diverse stichtingen die het lezen moeten bevorderen die ook worden (al dan niet gedeeltelijk) subsidie ontvangen van de overheid), maar ik vraag me af of er niet meer achter zit. Waarom hebben al die andere vakgebieden zich wel kunnen ontworstelen van het niveau ‘hobby’ en is het daar wel mogelijk om geld te verdienen met je talent of met je blog, en is dat niet mogelijk in de boekenwereld?

Na een gesprek met twee auteurs is mijn conclusie dat er in ieder geval twee mogelijke oorzaken aan te wijzen zijn. Het eerste is het feit dat uitgeverijen verdienen aan boeken. En hoe kleiner zij de ‘kans op winst’ schetsen bij de auteur, hoe groter de kans is dat de auteur blij is met een klein percentage of met een beperkte verkoop. Dat scheelt, zeker bij onbekende auteurs, enorm in de promotiekosten. Daarnaast is er nog een punt: mensen hebben vaak een romantisch idee bij schrijven. Romantisch als in ‘je doet het voor de kunst, eenzaam op je zolderkamertje, gebogen over je typemachine en dat heb je allemaal over voor je grote droom: je boek dat ooit in de winkels ligt’. Dat strookt niet met de werkelijkheid, en doet het werk van auteur enorm tekort.

Daarnaast speelt ook mee dat veel mensen denken ‘ja, hallo, schrijven kan iedereen, dat leer je op de basisschool!’. Ja, we leren allemaal hoe we letters op papier moeten zetten en een (min of meer) grammaticaal correcte zin moeten bouwen. Maar echt een lap tekst (zoals een blogpost) of zelfs een boek schrijven, dat is een vak apart. En dat zien maar weinig mensen, waardoor het schrijven van teksten en boeken nog verder devalueert.

Wat kunnen we hieraan doen?

In alle eerlijkheid: ik denk dat we het met elkaar in stand houden, en ik denk ook dat de oplossing ergens ligt waar nog maar weinig mensen aan gedacht hebben. We houden dit probleem in stand door zelf ook auteurs minder te waarderen als ze veel aandacht krijgen, of boekbloggers te veroordelen die geld verdienen met hun blog. Of dat nou net genoeg is voor (een bijdrage in) de kosten van de site of dat ze er van kunnen leven (wat op dit moment geen enkele boekblogger in Nederland kan, voor zover ik weet), we hebben er een oordeel over. We hebben ook een oordeel over auteurs en boeken die ‘gehyped’ worden, en we hebben een oordeel over auteurs die veel op tv komen. Dat stukje van de oplossing is heel simpel: durf over je eigen vooroordelen heen te stappen en beoordeel het boek of het blog op de inhoud en de kwaliteit.

Een ander stukje van de oplossing ligt bij de uitgeverijen en Stichting CPNB (Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek). Ik snap dat uitgeverijen graag samenwerken met de bloggers met het grootste bereik, maar misschien is het, al dan niet in samenwerking met CPNB, mogelijk om bloggers die veel kwaliteit leveren ook wat te bieden. Denk bijvoorbeeld aan dat CPNB de kosten draagt voor een recensieboek, of dat zij ook een paar bloggers uitkiezen om mee samen te werken (die ze bijvoorbeeld een leuke boekenbon geven, of ze betalen de kosten voor de site). Een andere optie is dat uitgeverijen gaan werken met wildcards: voor ieder recensieboek geven ze ook een of twee bloggers een kans door hen ook een boek of een ePub te sturen. Of laat de auteur de bloggers kiezen waar hij/zij graag mee samen wil werken. En vooral: doe iets aan dat imago, dat als je (veel) aandacht krijgt, je werk niet opeens minder waard is. Een minister is ook niet minder waard als hij/zij veel aandacht krijgt, een restaurant of kok wordt ook niet minder waard. Dan zou je verwachten dat een auteur ook niet minder waard wordt als hij/zij veel aandacht krijgt. Dus, CPNB: taak voor jullie!

Ook moet er wat gedaan worden aan dat romantische beeld dat veel mensen hebben bij boeken schrijven of boekbloggen: zowel auteurs als bloggers stoppen hier veel tijd in, en dat we toevallig ook van lezen/schrijven houden zou geen issue moeten zijn. Of betaal je een programmeur ook minder omdat hij/zij programmeren toevallig leuk vindt om te doen? Het schrijven van teksten is een vak, en dat mag best op die manier gewaardeerd worden.

En tot slot een taak voor de boekbloggers: maak je eigen keuze in of je geld, boeken of op een andere manier een bijdrage voor je blog wil ontvangen, maar veroordeel een ander niet als die een andere keuze maakt. We zijn mensen, we zijn allemaal verschillend en iedereen maakt hierin zijn/haar eigen (zorgvuldige) afweging.