Er zijn verschillende manieren om een boek uit te geven. Je kunt naar een grote uitgeverij gaan, daar je manuscript aanbieden en hopen dat ze het uit willen geven. Je kunt hetzelfde doen met een kleine uitgeverij. Een grote uitgeverij heeft vaak meer mogelijkheden om reclame te maken, bij een kleine uitgeverij heb je meer persoonlijk contact. Het is een beetje afhankelijk van wat je prettig vind/wat voor jou belangrijk is. En dan is er nog een derde manier: uitgeven in eigen beheer, ook wel bekend als ‘self pub’.

Wat is ‘self pub’?

Bij ‘self pub’ geef je je boek dus in eigen beheer uit. Dat kan voordelen hebben, bijvoorbeeld dat je volledige controle hebt over de inhoud en de vormgeving en dat je meer geld overhoudt aan de verkoop van het boek (je dacht toch niet dat die uitgevers alles voor niets deden he?). Maar het kan ook nadelen hebben: self pub-boeken worden vaak niet in de fysieke boekwinkels gelegd (tenzij jij als auteur acquisitie pleegt en dus actief met je boek gaat lopen leuren bij de boekwinkels) en ook dingen als redactie (dus of er geen fouten in de tekst zitten) moet je helemaal zelf doen. Als je daar niet zo sterk in bent, is dat best lastig.

Daarnaast moet je er ook rekening mee houden dat je, bij self pub, ook exemplaren moet achterhouden zodat je die aan een recensent kunt toesturen. En nee, dat kun je niet alleen maar als ebook doen, want sommige recensenten vragen fysieke exemplaren. Met andere woorden: je kunt niet ieder boek verkopen. Vaak is er nog een bron van inkomsten die je misloopt: het leenrechtgeld van de bibliotheek. Nou is dat niet meteen een wereldbedrag, maar je hebt er wel een kopje koffie/thee voor (mogelijk met wat lekkers) en het vergroot je naamsbekendheid.

Tot slot moet je bij self pub ook veel reclame maken, vaak tot vervelens toe. Denk aan eindeloos je boek promoten op social media, speciale acties houden voor volgers, interactie met volgers aangaan, recensenten aanschrijven, nog meer promotie maken op social media, nog meer interactie aangaan… En dan bij voorkeur zo dat mensen je niet spuugzat worden (hint: bij iedere vraag om boekentips, zelfs als iemand om een totaal ander genre vraagt dan jouw boek, je eigen boek tippen is een hele goede manier om op iemands zenuwen te gaan werken. Helemaal als je bij een beleefde afwijzing reageert met huilende emoticons).

Waarom de ‘echte uitgeverij’ jouw boek niet wil uitgeven

Ik snap dat jij jouw boek het beste, meest originele boek op deze aardbol vindt, waarin dingen staan die nog niemand anders verteld heeft (of op die manier verteld heeft), en dat er dus nog nooit een beter boek is geschreven dan jouw boek. Nu is de vraag of de uitgever daar ook zo over denkt.

Een ‘echte uitgeverij’ investeert vaak flink in jouw boek (een redacteur die jouw boek doorleest en nakijkt op fouten, iemand van de marketing die al die promotie voor je doet, iemand die een omslag ontwerpt voor je boek, iemand die de opmaakt doet, de kosten om het boek te drukken…) en wil daar natuurlijk niet al te veel risico mee nemen. Daarom maakt een uitgeverij een inschatting of het rendabel is om jouw boek uit te geven. Die beslissing komt grofweg neer op de volgende punten…

Is er een markt voor dit boek?

Dit is de belangrijkste vraag: is er een markt voor dit boek? Want jouw boek kan geweldig goed in elkaar zitten en het beste plot ooit hebben, maar als een uitgeverij er niet minstens 1000 klanten voor kan vinden (en 1000 exemplaren is echt een heel kleine oplage, meestal moet je toch minstens 2500 boeken kunnen verkopen), dan kun je ervan uitgaan dat er geen markt is voor jouw boek. Misschien is dit niet het goede moment voor jouw verhaal, misschien heb je iets geschreven dat zo’n ontzettende niche is dat er maar drie lezers voor zijn. Of misschien bestaat jouw boek al, en is het al geschreven door iemand anders.

Hoeveel tijd zijn wij kwijt aan dit boek?

Tijd = geld. Als jij een geweldig origineel manuscript inlevert dat bol staat van de taal- en spelfouten, dan is een redacteur (en dus de uitgeverij) veel tijd (en geld) kwijt om dat te gaan redigeren. Redactiewerk is arbeidsintensief, dus wees verstandig en vraag mensen in je netwerk die goed zijn met taal om je werk na te kijken (en beloon ze hiervoor met een lekker etentje, een leuk uitstapje of een flinke boekenbon). Ja, dan gaat er iemand met een (spreekwoordelijke) rode pen door jouw werk, en ja, dat kan pijnlijk zijn. Maar afgewezen worden bij uitgeverijen omdat er te veel taal- en spelfouten in je boek zitten is nog pijnlijker.

Een ander punt wat ook tijd kost: de marketing. Een onbekende auteur vanaf 0 promoten is nou eenmaal veel meer werk dan een bekende auteur/bekende Nederlander/YouTube’er promoten. Als je dus al zelf een enorme fanbase hebt opgebouwd, is de kans dat je boek wordt uitgegeven groter dan als je een stille muis bent met vijf volgers. Sorry, maar zo werkt het helaas wel.

Past dit boek binnen ons aanbod?

Veel uitgeverijen maken keuzes in wat ze aanbieden. Voor non-fictie zijn er andere uitgevers dan voor literaire werken. Dat zit hem vooral in de mankracht: een uitgever kan moeilijk twintig verschillende specialisten in dienst houden als ze allemaal aan slechts 1 boek per jaar kunnen werken. Heb je non-fictie geschreven, dan moet je dus op zoek naar een andere uitgeverij dan als je fictie hebt geschreven, en een kinderboek is iets anders dan een thriller. Als het boek niet bij het aanbod past, wijst de uitgeverij het waarschijnlijk af.

Met andere woorden: doe onderzoek naar uitgeverijen. Lemniscaat zal jouw literaire thriller niet snel willen uitgeven, en Ambo|Anthos zal jouw kinderboek niet snel publiceren. Christelijke uitgeverijen zullen er niet snel voor kiezen om boeken te publiceren waarin mensen van hetzelfde geslacht een relatie hebben. Zoek dus een uitgeverij die past bij het boek wat jij geschreven hebt.

Welke andere risico’s lopen wij met dit boek?

Een boek uitgeven is een beetje een gok, zowel voor de auteur als voor de uitgeverij. En het kan zijn dat jouw boek geweldig goed geschreven is, dat het zo goed als foutloos is en dat je het echt bij de juiste uitgeverij hebt aangeboden, maar dat de uitgeverij het toch niet wil uitgeven. Of het wordt kort na de publicatie alweer uit de handel gehaald (een risico dat uitgeverijen koste wat kost willen vermijden). Bijvoorbeeld omdat het onderwerp te pijnlijk is (zo verscheen er recent een boek over de moord op Gino wat niet goed viel bij de nabestaanden), omdat het onderwerp niet meer actueel is of de informatie inmiddels achterhaald (dit risico loop je vooral met boeken over politieke kwesties of wereldwijde crisis) of omdat er een boodschap in wordt uitgedragen die door een grote en/of luide groep mensen als kwetsend wordt ervaren. Een beetje heisa om een boek kan best goed zijn, maar er is een ragfijne lijn tussen ‘ophef’ en ‘dit is gevaarlijk/kwetsend’. Jouw boek moet die lijn niet overschrijden.

Als de optelsom van deze vier factoren negatief uitvalt, wijst een uitgeverij je boek af. Het hoeft dus niet altijd te zijn dat je boek slecht is. Het kan ook zijn dat je boek niet zo vernieuwend is als jij dacht, of er is geen (of maar een hele beperkte) markt voor je boek. Of dat je toch eerst nog wat moet investeren je taalvaardigheid.

Waarom ik geen ‘self pub’-boeken bespreek op mijn blog

Je kunt ervoor kiezen om je boek in eigen beheer uit te geven. Misschien omdat je geen zin hebt in de afwijzing of in de voorwaarden die de uitgever stelt, misschien omdat je zelf meer geld wil overhouden aan je boek. Allemaal heel valide redenen.

Tegelijkertijd moet je dan dus wel rekening houden met een aantal dingen. Ten eerste: dat je zelf de promotie zult moeten doen, en dat je ook zelf de feedback moet incasseren die recensenten geven. Ik kan uit ervaring zeggen dat niet iedere auteur van wie ik een boek heb gekregen ook blij was met mijn recensie, hoewel ik ze van te voren had gewaarschuwd dat het een eerlijke recensie zou zijn, en ze had gewezen op mijn recensie-voorwaarden.

Daarnaast is er nog iets: je boek is dan slechts op een beperkt aantal plekken te krijgen. Vaak is dat de ‘self pub’-uitgeverij waar je je boek laat drukken, de blauwe bolle webwinkel en jouw eigen webwinkel. Als je heel erg gaat leuren met je boek, wil de plaatselijke boekhandel er misschien ook een paar inkopen, en wil de plaatselijke bibliotheek misschien 1 exemplaar in de kast zetten. Dat betekent dat als ik (of een van mijn lezers) jouw boek uit de bibliotheek willen lenen (veel van mijn lezers hebben een beperkt budget) en we wonen niet in dezelfde plaats als jij, we tussen de 1 en de 5 euro transportkosten moeten betalen, plus eventuele kosten voor reserveren.

Ik vind dat veel geld om van mijn lezers te vragen. Helemaal omdat dit geld niet naar jou als auteur gaat, maar naar de bibliotheek. En dan vooral naar de benzine die de bieb nodig heeft om het boek van de ene naar de andere plek te brengen (en weer terug). Als het nou in een potje ging waardoor er meer lokale auteurs een kans kregen zou ik het anders vinden.

Ik vind dat de boeken die ik bespreek op mijn blog voor iedereen toegankelijk moeten zijn. Daarom bespreek ik geen boeken die alleen als ebook beschikbaar zijn (ereaders zijn DUUR!), geen boeken die maar bij 1 webwinkel (die blauwe bolle) te koop zijn en geen boeken die niet bij (de meeste) bibliotheken te leen zijn. Self pub-boeken en boeken uitgegeven in eigen beheer vallen daar helaas vaak ook onder. In principe bespreek ik dus geen self pub-boeken (tenzij het boek ook beschikbaar is in de bibliotheek).