Het boek ‘Mannen vermoorden en ermee wegkomen’ van Katy Brentis behoorlijk populair. Maar aangezien het bij het verkeerde genre is ingedeeld, weet ik niet of iedereen het op waarde weet te schatten (ik kijk alvast naar jullie, recensenten van de VN Detective & Thrillergids, want iets zegt me dat jullie dit boek gaan afkraken, zeker als de recensent een man is). Het is namelijk geen thriller, maar satire. En in deze blogpost leg ik jullie uit waarom.

Wat is satire?

Een satire is een kunstvorm waarbij vaak op humoristische wijze maatschappijkritiek of kritiek op personen wordt gegeven. De kritiek kan geleverd worden via parodie, ironie, sarcasme, pastiche en karikatuur.
Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Satire

Ik zoom even in op dat stukje ‘maatschappijkritiek’, want dat is waar ‘Mannen vermoorden en ermee wegkomen’ in mijn ogen om draait. Dus: wat is maatschappijkritiek?

Maatschappijkritiek is een vorm van kritiek die de oorzaken van problemen in de maatschappij zoekt in een gebrekkige maatschappijstructuur. Iets is maatschappijkritisch als het de sociale, economische of politieke fundamenten van een samenleving ter discussie stelt, omdat verondersteld wordt dat zij bijdragen tot de vastgestelde problemen. Maatschappijkritiek is er meestal op gericht de aangekaarte problematiek te verbeteren of volledig op te lossen.
Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Maatschappijkritiek

Zo, nu we de definities even helder hebben, kunnen we door naar de inhoud.

Waarom ‘Mannen vermoorden en ermee wegkomen’ moderne satire is

Het boek ‘Mannen vermoorden en ermee wegkomen’ gaat over een jonge vrouw, Kitty, die dankzij haar naam en een paar keuzes in haar leven (ze is de dochter van een vleesfabrikant maar is zelf vegan) een goed bereik heeft weten op te bouwen op social media. Daardoor kan ze royaal leven van de sponsordeals die ze sluit en wonen/leven/uitgaan in een van de duurste wijken van Londen. Als ze op een dag ziet hoe een vrouw belaagd wordt in een uitgaansgelegenheid, komt de man in kwestie mede door haar toedoen (het gaat een soort van per ongeluk) te overlijden. Dit geeft Kitty een goed gevoel, en als ‘Grote Liefde nummer zoveel’ een van haar beste vriendinnen belazerd, besluit Kitty om deze man bewust te doden. Te vermoorden dus. Om te voorkomen dat het lijk en daarmee haar misdaad wordt ontdekt, brengt ze het lichaam naar een van de vleesverwerkingsfabrieken van haar vaders imperium en haalt hem daar door de vleesmolen. Hierna gaat Kitty actief op zoek naar mannen die vrouwen misbruiken en verkrachten, om ze te vermoorden en hun lijken weg te werken – meestal in een van de vleesfabrieken, soms op een andere manier.

Kitty kiest haar doelwitten zorgvuldig uit: ze moeten volwassen zijn, en ze moeten een vrouw belaagd/aangerand/verkracht hebben voor ze vermoord mogen worden. Bij het vermoorden maakt Kitty gebruik van dezelfde hulpmiddelen als waar de mannen zich graag van bedienen als ze een vrouw ‘benaderen’. Het moorden gaat Kitty gemakkelijk af, vaak zelfs te gemakkelijk, en bijna zonder emotie. Het is niet spannend of het haar zal lukken, en het is ook nauwelijks spannend of ze betrapt zal worden (zie hier waarom ik denk dat de VN Detective & Thrillergids het gaat afkraken). Het lijkt bijna een flutromannetje, tot je je iets realiseert…

Dat de manier waarop de vrouwelijke hoofdpersoon handelt bijna identiek is aan hoe mannen handelen als het om vrouwen aanranden, verkrachten en vermoorden gaat. Emotieloos, oeps het ging per ongeluk, ik kon er niets aan doen, die ander had het ernaar gemaakt, had het over zichzelf afgeroepen, als die ander mij niet had uitgedaagd was het nooit gebeurd, ik kan er niets aan doen, ik ben het slachtoffer, en gelukkig kan ik via mijn vader alles wegwerken.

En dat is dan weer een enorm stuk kritiek op hoe we de huidige maatschappij ingericht hebben. Vrouw verkracht? Had ze maar niet… (een kort rokje moeten dragen, alleen naar huis moeten lopen, een glas wijn moeten drinken, een blik op die man moeten werpen…). Ze zal het er wel naar gemaakt hebben. Eigen schuld. Maar net zomin als de mannen in dit verhaal het ‘ernaar gemaakt hebben’, hebben de vrouwen die misbruikt, aangerand, verkracht of vermoord worden het ‘ernaar gemaakt’. Sterker nog: je zou kunnen beargumenteren dat de mannen in dit verhaal het meer verdienen om vermoord te worden (ze hebben immers een vrouw beroofd van haar eerbaarheid) dan dat de vrouwen het ernaar maken door een kort rokje te dragen, alleen naar huis te lopen of een glas wijn te drinken.

Mannen, stel je eens voor dat je niet veilig over straat zou kunnen lopen als je bepaalde kleding draagt, of als je een biertje hebt gedronken met je vrienden. Stel je eens voor dat je met je vrienden af moet spreken dat jullie na een dagje uit elkaar allemaal een berichtje sturen (of een berichtje in de groepsapp zetten oid) dat jullie veilig thuisgekomen zijn. Dat is belachelijk, toch?

Behalve als je een vrouw bent.

Vrouwen sturen elkaar een berichtje als ze veilig thuis zijn gekomen, zeker als ze met het OV reizen. Vrouwen weten hoe je met je sleutels in je hand moet lopen om jezelf te verdedigen. Vrouwen weten dat ze niet meer dan 1-2 glazen alcohol kunnen drinken als er niemand is die ze thuis kan brengen/in de gaten kan houden of er niemand misbruik van ze maakt. Vrouwen weten waar ze naartoe moeten als ze zich onveilig voelen. Ze weten minimaal een van deze dingen, vaak zelfs meerdere. En weet je waarom? Omdat het nodig is. En het zou niet nodig moeten zijn. Maar als 53% van de vrouwen in Nederland te maken heeft gehad met seksueel geweld (tegenover 5% van de mannen), dan denk ik dat het hoognodig is dat er eens een tegengeluid komt.

En aangezien moord (terecht!!) verboden is voor alle genders, is satire een goede stap. Door de rollen om te draaien (vrouw dader, man slachtoffer) en verder gebruik te maken van dezelfde middelen die de mannelijke daders vaak ter beschikking staan (voordeel van de twijfel, geld/connecties van ouders, mensen die niet kunnen geloven dat jij tot zoiets in staat zou kunnen zijn, victim blaming, gaslighting, de hele mikmak), laat de auteur zien hoe absurd het is hoe we naar deze rolpatronen kijken. Daarmee stelt ze de sociale fundamenten van de samenleving ter discussie (maatschappijkritiek dus) en dat doet ze op een humoristische manier (tenminste, ik vond het boek grappig, maar het zal niet iedereens humor zijn). En dat maakt het boek dan weer satire.

Mannen vermoorden en ermee wegkomen is geen thriller, ondanks dat er mensen in vermoord worden. Het is wel satire, want de auteur schopt tegen wat veel mannen als de fundamenten van onze samenleving zien, en laat zien wat er achter het witte pleisterwerk zit: een verrot systeem waarbij vrouwen het onderspit delven, puur omdat ze vrouw zijn. Dat doet ze op humoristische wijze, en in de vorm van een boek. Satire is een kunstvorm, en Katy Brent heeft dat geweldig goed uitgevoerd in haar boek.