Het is de na laatste aflevering van ZomerLezen van dit seizoen (ik weet het, de tijd vliegt als je het leuk hebt, maar geloof het of niet, vandaag beginnen de scholen in het zuiden van Nederland alweer), daarom gaan we naar een iets serieuzer thema vandaag: anders dan anders.

En wat voor ‘anders dan anders’-boeken heb ik voor jullie uitgekozen? Eigenlijk allemaal verschillende boeken. Soms is het een personage dat anders dan anders is, soms is het een manier van vertellen die ander dan anders is, soms is de hele opzet van het boek anders en soms is de manier waarop je het boek ‘leest’ anders dan anders.

Anders dan anders-boeken voor kinderen (4-12 jaar)

De waarschijnlijkheid van Alles van Sarah Everett. Everett heeft een metafoor bedacht voor een situatie waarin alles verandert: een meteorietinslag. De aankomende meteorietinslag is voor de hoofdpersoon, Kemi, heel echt, maar het is eigenlijk geen meteorietinslag. Er is iets anders gebeurd en er gaat iets anders gebeuren, en die twee dingen volgen elkaar op, maar omdat Kemi een onbetrouwbare verteller is, kun je niet goed achterhalen wat de echte gebeurtenis is. Aan jou als lezer dus de taak om te ontdekken wat er echt gebeurd is.

Wonder van R.J. Palacio. Auggie Pullman is geboren met een ernstige gezichtsafwijking. Ook na 27 operaties ziet hij er nog steeds niet normaal uit. Hij wil liever niet opvallen, maar dat is niet makkelijk met zo’n opvallend gezicht. Pas op zijn tiende gaat Auggie naar een gewone school. Hij is bang dat zijn klasgenootjes hem zullen pesten en buiten zullen sluiten, en dat gebeurt ook. Op een klasgenootje na: zij laat zich niet afschrikken door Auggie’s uiterlijk. Doordat je niet alleen het verhaal van Auggie zelf leest, maar ook het perspectief van zijn klasgenootjes, krijg je een completer beeld van het leven met een dergelijke beperking. Inclusief happy end!

Het land van Alles van Liek Besselaar. Dit is een soort reisgids, een reisverhaal als het verhaal van Jules Verne (van De Wereld rond in 80 dagen), maar dan met magie en humor. En het doel van de reis is iets anders: je gaat op ontdekkingsreis naar je eigen (verborgen) talenten. Met dit boek krijg je inzicht in je eigen gedrag en je persoonlijke uitdagingen en talenten. Er zit uiteraard een mooi verhaal in, over Koning Hoofd en Koningin Hart, en ontzettend leuke illustraties. Kinderen zullen nauwelijks door hebben dat ze met zichzelf aan het werk zijn, maar stiekem maakt dit boek meer los dan je verwacht.

Anders dan anders-boeken voor jongeren (12-15 jaar)

In de ruimte is het stil van Nicole Pantelakos. Nova zit in pleeggezin nummer zoveel. Eigenlijk zou ze daar met haar zus Bridget zitten, maar Bridget is weg. Nova weet niet waar Bridget is, maar wel wanneer ze haar weer terug ziet: over tien dagen, want dan wordt de Challenger gelanceerd en Bridget heeft belooft dat ze daar samen naar zullen kijken. En Bridget komt altijd haar beloftes na. Maar de lancering van de Challenger komt steeds dichterbij, en Bridget is er nog steeds niet. Ondertussen probeert Nova haar draai te vinden in het pleeggezin. Iedereen is heel aardig, maar Nova is bang dat ze weer weggestuurd wordt. Tot nu toe is ze namelijk altijd weggestuurd. Mensen zeggen ook heel vaak dat Nova achterlijk is, maar Bridget zegt dat Nova een denker is, en geen prater. Daarom is het heel belangrijk dat Bridget komt, want Bridget is de enige die haar begrijpt. Waar is Bridget toch?

Wat wij niet zagen van Karin van der Laan. Vier gezinnen gaan al jaren samen een week op vakantie. Maar vorig jaar hebben ze dat overgeslagen. Waarom? En waarom doet iedereen zo krampachtig? Rosalie, Pelle, Sara en Est proberen hun band nieuw leven in te blazen, en ondertussen uit te vinden wat er vorig jaar is voorgevallen. Hoe betrouwbaar zijn hun eigen herinneringen? Er ontbreekt dit jaar iets, en ieder heeft daar zijn/haar/diens eigen gevoelens over.

Toen waren er nog vier… van Chelsea Sedoti. Vijf jongeren gaan kamperen. Vier komen er terug. Een van hen, Maylee, is vermist. Petra denkt dat ze verdwaald is, Nolan denkt dat ze is opgegeten door bigfoot, Abigail weet zeker dat John Maylee heeft doodgeschoten en John wil een advocaat. In dit boek lees je alleen wat de jongeren aan de politie vertellen. Je leest niet wat de politie vraagt, maar bijvoorbeeld ook niet hoe ze eruit zien. Je moet dus echt afgaan op wat ze vertellen. Dit is een verhaal over vriendschap, geheimen en verraad. Veel puzzel, weinig bloed, en de sfeer bouwt zich langzaam op.Toen waren er vier

Anders dan anders-boeken voor Young Adults (15-18 jaar)

Kapot van Louisa Reid. Dit is geen gewoon boek, maar een versroman. Een verhaal in de vorm van een gedicht. Joe staat terecht voor roekeloos rijden waarbij een vrouw is overleden. Hij zat samen met zijn vriendin Imogen in de auto. Joe en Imogen leken altijd het perfecte paar, maar tijdens de rechtszaak valt dat mooie plaatje stukje bij beetje uiteen. Wat overblijft is de rauwe werkelijkheid. Maar wat is er nou werkelijk gebeurd in die fatale nacht, en hoe kon het zo mis gaan?

De Valeriusmoorden van Paul Kustermans. Dit is een bijzonder verhaal, want het is geschreven in de ‘wij-vorm’. De hele zesde klas van het Valeriusinstituut, een kostschool voor bijzonder getalenteerde jongeren, is aan het woord. Samen vertellen ze het verhaal dat begint bij de vermoedelijke zelfmoord van hun klasgenoot. Heel af en toe is de moordenaar aan het woord. De groep maakt het de politie niet makkelijk, en omdat de politie niets wil zeggen gaan ze zelf maar op onderzoek uit.

Mess van Keri Smith. Iemand nog problemen met troep maken? Of met perfectionisme? Dan moet je dit boek kopen. Ja, kopen ja, want de bieb heeft dit boek niet – en terecht, want dit boek wordt een regelrechte rotzooi – en dat is precies de bedoeling. Dit boek kent maar drie spelregels: 1. Probeer niet iets moois te maken. 2. Denk niet te veel na. (Je kunt niets ‘fout’ doen). 3. Ga door, wat er ook gebeurt. Maak dit boek vies en vuil, gooi het uit het raam en neem het mee onder de douche – zolang het maar een zooitje wordt, is het goed. Wat het niet moet worden? Perfect. Of nog erger: netjes.

Anders dan anders-boeken voor volwassenen

De hoofdrol van Janice Hallett. Dit is een bijzonder boek, want eigenlijk is het geen boek. Het is een dossier vol emails en andere conversaties, in de vorm van een boek. Je leest over een toneelgroep, over een jonge vrouw die wanhopig graag wil klimmen op de sociale ladder in die groep, over twee nieuwkomers in de groep en hoe slecht nieuws het belangrijkste gezin uit de groep treft. Je leest over de sociale verhoudingen in de groep, over de inzamelingsactie en over problemen op het werk. Langzaam maar zeker wordt duidelijk dat dit een echte zaak is. Het is een dossier, een dossier dat nog niet afgerond is. Wat speelt er in de toneelgroep The Fairway Players?

Een Keukenmeidenroman Kathryn Stockett. Mississippi, jaren 60 van de vorige eeuw. Skeeter komt na haar universiteitsdiploma terug naar het plaatsje waar ze is opgegroeid. Door de universiteit en het feit dat ze een aantal jaar in een andere omgeving heeft doorgebracht, ziet ze de dingen die haar vriendinnen van vroeger heel normaal vinden door een andere bril. Ze besluit in het geheim een boek te schrijven over de positie van de Afro-Amerikaanse hulpen. Waarom mogen ze wel de witte kinderen opvoeden, maar niet naar de wc gaan in het huis van hun witte werkgeefsters? Maar niet iedereen is er blij mee dat ze dit soort vragen stelt, en Skeeter komt in een steeds lastigere sociale positie. En niet alleen zij, maar ook de vrouwen die ze interviewt. En voor Skeeter is het, als witte jonge vrouw, misschien lastig, maar voor de Afro-Amerikaanse hulpen is het nog veel lastiger. Kunnen zij ooit nog aan werk komen, als ze uit de school klappen over hoe ze worden behandeld?

De cursus Omgaan met Teleurstellingen gaat wederom niet door van Herman Finkers. Dit is echt een boek wat je gewoon moet luisteren in plaats van lezen. Waarom? Omdat het is voorgelezen door Finkers zelf, dus je krijgt er alle intonatie en pauze bij zoals hij die heeft bedacht. In feite heb je dus een cabaretvoorstelling in de vorm van een boek. Dat is wel heel makkelijk boeken lezen, toch? 😉

Anders dan anders-boeken om voor te lezen

De telduivel van Hans Magnus Enzenberger. Wiskunde is toch supersaai, stomvervelend en ontzettend ingewikkeld? Ja, dat vindt Robert ook. Maar in zijn slaap krijgt hij bezoek van een telduivel, een wezentje dat hem in zijn dromen de meest ingewikkelde wiskunde makkelijk uitlegt. Twaalf nachten lang spelen ze samen met getallen – om er daarna achter te komen dat het inderdaad spelen is. Wiskunde (zo betoogt dit boek) is een spel, en als je de spelregels kent is het niet moeilijk en zelfs leuk!

De telduivel van Hans Magnus Enzenberger. Wiskunde is toch supersaai, stomvervelend en ontzettend ingewikkeld? Ja, dat vindt Robert ook. Maar in zijn slaap krijgt hij bezoek van een telduivel, een wezentje dat hem in zijn dromen de meest ingewikkelde wiskunde makkelijk uitlegt. Twaalf nachten lang spelen ze samen met getallen – om er daarna achter te komen dat het inderdaad spelen is. Wiskunde (zo betoogt dit boek) is een spel, en als je de spelregels kent is het niet moeilijk en zelfs leuk!

De gele ballon van Charlotte Dematons. Een boek met schitterende platen, maar zonder woorden. In eerste instantie lijkt het ook een boek zonder verhaal, maar als je goed kijkt, zie je in iedere tekening een blauw autootje, een fakir op een vliegend tapijtje, een boef in streepjespak en een gele ballon. Met die ‘personages’, de rijke illustraties en je eigen fantasie kun je een verhaal vertellen dat voor iedereen anders is, en toch steeds dezelfde ingrediënten bevat.

Wil je meer boekentips? 

Kijk dan eens bij ZomerLezen: Mythologie of bij ZomerLezen: Boeken gebaseerd op waargebeurde verhalen!

Kijk ook eens bij mijn collega-ZomerLezers van dit jaar! 
Ann van BoekBabbel
Naomi van Hoofdtaal

ZomerLezen is een initiatief om kinderen tijdens de zomer te laten lezen, zodat ze na de zomer niet met een lager leesniveau terugkomen dan waarmee ze op vakantie gingen. Omdat de leesvaardigheid onder jongeren schrikbarend laag is en omdat lezen hartstikke goed is voor je gezondheid is, delen we ook tips voor jongeren en voor volwassenen. Gezond bezig zijn was nog nooit zo makkelijk als deze zomer!