Het verhaal

Nova zit in een nieuw pleeggezin. Het zoveelste pleeggezin. Eigenlijk zou ze daar samen met haar zus Bridget zitten, maar Bridget is weg. Nova weet niet waar Bridget is, maar ze weet wel heel zeker wanneer Bridget terugkomt: over 10 dagen, want dan is de lancering van de Challenger en Bridget heeft belooft dat ze daar samen naar zouden kijken.

Ondertussen probeert Nova haar draai te vinden in het nieuwe pleeggezin, en tegelijkertijd probeert ze zich niet te hechten aan deze mensen. Want hoe aardig ze ook zijn, Nova weet dat ze weer weg moet. Dat moet ze namelijk altijd. Net zoals ze op iedere nieuwe school testjes moet afleggen, en ze op iedere nieuwe school te horen krijgt dat ze achterlijk is. Nova weet zelf heel goed dat ze niet achterlijk is, en Bridget weet dat ook. Zoals Bridget altijd zegt: Nova is een denker, geen prater.

In het nieuwe pleeggezin krijgt Nova de kans om zichzelf te zijn. Ze mag zijn wie ze is, en in plaats van te focussen op wat ze allemaal niet kan, kijken haar pleegouders naar wat ze wel kan en wat ze kan leren. Nova bloeit op en verheugt zich op de lancering van de Challenger. Niet alleen omdat dat voor haar iets supergaafs is, maar ook omdat ze haar zus Bridget dan weer zal zien.

Nova blijft wachten op Bridget. Ze schrijft Bridget waar ze zal zitten tijdens de lancering van de Challenger, ze blijft aan Bridget denken terwijl de nieuwsuitzending bezig is. Waar is Bridget?

Mijn mening

Oké. Wauw. Ik ben echt enorm onder de indruk van dit boek, en ik ga proberen om je uit te leggen waarom.

Toen ik de aankondiging van dit boek zag, was ik bang dat Nova een stereotype autist zou zijn, gezien door de ogen van een NT’er (neurotypical). Ik hoopte echter dat het een goede verwoording van autisme zou zijn, want dat is iets wat er op dit moment nog niet is. En het verhaal bleek een prachtige verwoording van de innerlijke belevingswereld van een ASS’er. Ja, vooral de innerlijke belevingswereld: Nova is namelijk een non-verbale autist, en ze kan niet praten. Ze beheerst wat klanken, maar maar weinig echte woorden. Hierdoor begrijpen mensen haar vaak niet en vertoont ze wat we tegenwoordig ‘moeilijk verstaanbaar gedrag’ noemen. Maar doordat je het verhaal vanuit Nova leest en daardoor meekrijgt hoe zij dingen beleeft, is het gedrag juist heel goed te verklaren.

Wat bijzonder is, is dat pas aan het einde van het boek het woord autisme een keer wordt genoemd. Hierdoor neem je als lezer de situatie van Nova aan zoals die is: Nova is slim, maar ze praat niet. Ook haar pleegouders nemen deze situatie aan, en praten op een normale manier tegen haar. Ze accepteren het dat ze dingen niet leuk vindt, maar geven soms ook aan dat iets moet. Zo heeft Nova aan het begin van het boek nieuwe kleren nodig, omdat haar vorige pleeggezin allemaal te kleine kleren heeft gestuurd. Nova houdt niet van kleren passen, omdat veel kleren niet lekker zitten. Haar pleegmoeder, Francine, pakt dit op een geweldige manier aan: ze erkent dat Nova het niet leuk vindt, geeft aan dat het wel moet, en stelt een compromis voor: ze kopen alleen kleren die Nova wil. Dus geen jurken, wel tuinbroeken en shirts. Nova bedenkt dat ze dan misschien ook slobberkousen kunnen kopen, en gaat mee.

Het is door deze scene vanaf het begin van het boek duidelijk dat Nova in een pleeggezin zit waar ze haar begrijpen en waar Nova zich veilig kan voelen. Dit blijkt ook uit andere kleine dingetjes. Zo gaat ze bijvoorbeeld een keer koekjes bakken met haar pleegvader, Billy. Het breken van de eieren gaat niet goed, en er belanden stukjes schaal in de beslagkom. Pleegvader haalt zonder er iets over te zeggen de eierschalen uit de kom, en leert Nova vervolgens hoe ze eieren kan breken zonder dat er stukjes eierschaal in de kom komen. Door deze succeservaring durft Nova op school, bij de les Huishoudkunde, ook een keer de eieren te breken. Weer een succeservaring, en je ziet gewoon hoe Nova hierdoor groeit.

Die groei laat zich ook op andere momenten blijken. Nova schrijft iedere dag een brief aan haar zus, Bridget. In die brieven vertelt ze over haar dag. In het begin lees je dat ze Bridget echt nog op een enorm voetstuk heeft staan, maar naarmate Nova meer succeservaringen heeft en meer dingen gaat ondernemen, gaat ze zich ook afvragen waar Bridget blijft, en schrijft ze Bridget ook over die keer dat Bridget zich niet aan haar belofte hield. Daarnaast zie je in de brieven ook hoe Nova zelf groeit, en zich vragen gaat stellen over of ze nog wel aardig is als ze samen met een klasgenootje twee pestkoppen terug pakt.

Ik weet dat sommige mensen zullen gaan zeggen dat dergelijke groei of onmogelijk is bij deze doelgroep, of dat het te snel gaat en daardoor niet realistisch is. Ik ben het daar niet mee eens. Mijn ervaring is namelijk dat als je een ASS’er in een omgeving zet waar hij/zij geaccepteerd wordt zoals hij/zij is, en er uit wordt gegaan van succeservaringen, iemand in korte tijd enorme sprongen kan maken. Vaak komt er dan later wel een moment waarin er even wat minder groei mogelijk is. Dit is te vergelijken met hoe veel mensen zich voelen na een verhuizing: in het begin is alles nieuw en leuk en o kijk we gaan dit klusje even doen en hier beginnen en daar iets opstarten, en na een aantal maanden zie je dat er opeens een soort moeheid/uitputting is, waardoor er even veel minder kan.

Waar ik wel wat kritischer over ben, is het enorme begrip van de pleegouders voor Nova. Dat was in die tijd zeker niet gebruikelijk: mensen als Nova werden achterlijk genoemd, moesten zich zo normaal mogelijk gedragen (dit zie je ook terugkomen op de school van Nova) en als ze dat niet deden, was dat een reden voor straf, niet voor begrip. De auteur heeft dit mogelijk iets te rooskleurig ingevuld. Maar vanwege de functie van dat begrip in het verhaal (namelijk dat Nova kan opbloeien nu ze een veilige plek heeft), vind ik het geaccepteerd.

Voor de volwassen lezer is het al snel duidelijk waar Bridget is, maar toch bracht de ontknoping me aan het huilen. Voor de jongere/jeugdige lezer, die dit waarschijnlijk in hetzelfde tempo als Nova beseft, zal de ontknoping waarschijnlijk ook erg emotioneel zijn. Het verhaal van de Challenger en het verhaal van Bridget zijn op een mooie manier met elkaar verweven. Je ziet dat de auteur begrip heeft en respect heeft voor de emotionele belevingswereld van Nova.

En dat brengt me bij een bijzonder aspect van dit boek: het is geschreven door iemand met autisme. Hierdoor zijn diverse kleine dingetjes heel realistisch, en kan ik (als ASS’er) me echt herkennen in hoe prikkels zich opbouwen, hoe overweldigend dingen kunnen zijn, hoe een ‘inzinking’ zich op kan bouwen. Het loyaliteitsconflict dat ontstaat als ze haar pleegzus aardig vindt, maar niet goed weet of dat wel ‘mag’, omdat het misschien ook iets zegt over haar band met Bridget. Maar ook de leuke dingen, zoals hoe intens Nova het planetarium op school beleeft en hoe fijn ze het vindt dat mensen op een normale manier met haar omgaan. Hoe ze zich verheugt op de lancering van de Challenger, en hoe ze zich erop verheugt om Bridget weer te zien.

Dit boek is een enorme aanrader. Het leest makkelijk, en tussen de regels door leer je heel veel over (nonverbale) ASS’ers en hun belevingswereld. Nova is daarnaast ook nog vrij introvert, waardoor wat er binnenin haar gebeurt en wat er aan de buitenkant te zien is een enorm verschil is. De onderwerpen zijn zeker niet kinderachtig beschreven, en hoewel Nova nog maar 12 is, ben ik het volledig eens met de leeftijdscategorie 13-15. Daarnaast zou ik dit boek graag willen aanraden aan ouders, naasten en hulpverleners van iemand met ASS, met name van non-verbale mensen met ASS. De belevingswereld van Nova is namelijk ontzettend realistisch en duidelijk opgeschreven, en eigenlijk zouden deze 250 bladzijdes verplichte kost moeten zijn voor iedere hulpverlener die met deze doelgroep in aanraking komt.

Ben je nieuwsgierig geworden naar dit boek? Klik dan hier voor een preview!

Met dank aan Unieboek|Het Spectrum voor het toezenden van een ePub voor deze recensie.