De Kinderboekenweek is volop bezig, en in de Kinderboekenweek worden er ook een paar prijzen voor kinderboeken uitgedeeld: de Griffels, de Penselen en de Vlag en Wimpel. Maar weet je? Ik vind de Kinder(boeken)jury belangrijker. En in deze blogpost leg ik uit waarom.

De Griffels en Penselen

De Griffels en Penselen zijn prijzen voor auteurs (Griffels) en illustratoren (Penselen) voor de best geschreven en best geïllustreerde boeken voor kinderen. Voor een Gouden Griffel of een Gouden Penseel ontvangt de auteur of illustrator een geldbedrag van 10.000 euro. Geen klein bier dus, zeker niet in de wereld van (kinder)boeken.

Deze prijzen worden ieder jaar rondom de Kinderboekenweek (als iedereen die iets met boeken doet dus vol op met kinderboeken bezig is en alle boekwinkels al ruimte maken voor kinderboeken) uitgereikt, en met name de Gouden Griffels en Gouden Penselen krijgen veel (media)aandacht. Prima, zou je denken, niets mis mee. Alles om lezen te promoten. Toch?

Nou, ik heb een bezwaar tegen de Griffels en Penselen. En dat is niet dat ik de auteurs en illustratoren niet gun dat ze een mooi geldbedrag en veel exposure voor hun werk krijgen. Nee, mijn probleem zit in iets anders…

Mijn probleem is dat de jury voor de Griffels en Penselen volledig uit volwassenen bestaat. Weliswaar volwassenen die vaak echt wel verstand hebben van kinderboeken, maar wel volwassenen. Die zijn doorgaans al een poosje geen kind meer. Met andere woorden: dan gaat dus een volwassene bepalen wat het beste boek voor kinderen is. En dat klopt niet in mijn ogen.

De Kinderjury

De Kinderjury bestaat, in tegenstelling tot de jury voor de Griffels en Penselen, uit kinderen. Het is een publieksprijs: de 50 best verkochte en best geleende kinderboeken van het jaar daarvoor worden geselecteerd voor de jury, en kinderen kunnen daarna stemmen op welk boek ze het beste vinden. Kinderen bepalen dus. En dat geeft een veel beter beeld van wat kinderen leuk vinden om te lezen en wat zij goede boeken vinden dan waneer een volwassene voor hen gaat bepalen wat ze leuk/mooi/goed zouden moeten vinden, omdat de volwassenen dat zo’n leuk/mooi/goed boek vinden.

Waarom vind ik het nou zo belangrijk dat kinderen zelf mogen bepalen wat ze lezen, en dat volwassenen niet bepalen wat zij vinden dat kinderen mooi moeten vinden? Omdat de boeken die volwassenen geschikt/mooi/goed vinden voor kinderen lang niet altijd passend zijn voor kinderen. Kinderen weten prima wat ze leuk vinden. Enig idee waarom Harry Potter zo groot is geworden? Omdat de kinderen erom vroegen. Volgens de ‘normen’ was het boek te dik voor kinderen, en de volwassenen hadden geen idee wat ze ermee moesten. De kinderen wel: lezen!

Lezers van de toekomst

Zeg ik dan dat volwassenen helemaal geen stem mogen hebben in kinderboeken? Nee, dat zeg ik niet. Ik weet dat er genoeg kinderboeken zijn die ook door volwassenen enorm gewaardeerd worden, en dat er genoeg kinderen zijn die ook met complexere boeken/verhalen uit de voeten kunnen. Feit is dat we kinderen ook een stem moeten geven, en dat hun stem minstens zo belangrijk zou moeten zijn. Zij zijn immers de toekomst. En we kunnen ze tot in lengte van dagen Kruistocht in Spijkerbroek, Koning van Katoren en Brief voor de Koning blijven aanbieden, opdringen en door de strot duwen, maar dat gaat hun leesplezier niet vergroten. Daarbij ontneem je nieuwe auteurs en nieuwe genres de kans om ontdekt te worden. En ja, je kunt er heel veel van vinden dat er dan jaren zijn waarbij De Waanzinnige Boomhut deel zoveel wint. Je kunt ook kijken wat kinderen precies aanspreekt in die boeken en kijken of je daar een mooi verhaal van kunt maken, in plaats van een boek vol grauwe aardappel-stempels de hemel in te prijzen omdat je dat zelf zo mooi en creatief vindt.

Kinderen zijn de lezers van de toekomst. Of, nou ja, dat kunnen ze zijn. Maar daarvoor is het wel heel belangrijk dat we ze boeken aanbieden die ze zelf leuk vinden. Want wees eens eerlijk: hoeveel boeken die jij niet leuk vond heb je wel uitgelezen sinds je niet meer verplicht moet lezen voor school of studie? Ik denk niet zo heel veel, tenzij lezen je werk is. Waarom zou je dan wel kinderen een boek willen aanbieden dat ze niet aanspreekt, terwijl er ook boeken zijn die ze wel aanspreken? Als we willen dat kinderen (en daarna de jongeren, en daarna de volwassenen) blijven lezen voor de lol (omdat lezen hartstikke goed is voor je), is het wel zo fijn als ze ook wat lol kunnen beleven aan die boeken.

Ik gun de lezers van de toekomst dat ze plezier hebben en houden in het lezen. De Kinderjury gaat precies daarover: over leesplezier. We verwachten niet dat iedereen die aan sport doet een topsporter wordt, maar toch verwachten we nog steeds dat iedere (jeugdige) lezer later een toplezer wordt (of eigenlijk al is) die dagelijks literatuur tot zich neemt. Ik vind leesplezier belangrijker, want daarvan ga je meer lezen en van meer lezen ga je beter lezen (en uiteindelijk mogelijk ook mooi geschreven boeken beter waarderen). Zolang we in Nederland nog een ontzettend lage PISA-score hebben, denk ik dat we moeten inzetten op leesplezier. En hoe kun je dat het beste bevorderen? Door kinderen te laten lezen wat zij leuk vinden. Daarom vind ik de Kinderjury belangrijker dan de Griffels en Penselen: de Kinderjury gaat over het leesplezier van de lezers van de toekomst.