Vandaag is het Black Friday, en dat betekent dat de meeste winkels gigantisch hun best doen om de goedkoopste te zijn, zodat we al onze decemberinkopen bij hen zullen doen en niet bij de concurrent. De meeste winkels, ja. Er zijn een paar winkels die uit principe niet meedoen (Dille & Kamille bijvoorbeeld) en een aantal winkels die niet mee kunnen doen, omdat we voor de artikelen die zij aanbieden vaste prijzen (boeken) of maximale kortingen (o.a. alcohol) hebben. Boeken hebben dus een vaste prijs in Nederland, dus boekwinkels kunnen niet meedoen aan de Black Friday-stunts als het om boeken gaat. Vandaag vraag ik me af: zou het een goed idee zijn als boekwinkels ook mee kunnen doen aan Black Friday?

Black Friday in Amerika

In Amerika is Black Friday ENORM. Het is de dag na Thanksgiving, en volgens mij een van de weinige dagen waarop iedereen die vrij kan nemen ook vrij neemt. Het fenomeen is nu zo’n 40 jaar echt verankerd in de Amerikaanse cultuur, en is het startpunt voor het kerstshoppen. Het is ook de dag waarop de omzet-/verkoopcijfers van de meeste winkels en retailers van het rood (in de min dus) naar het zwart (in de plus dus) gaan. Daar komt de term ‘Black Friday’ vandaan.

Maar het bestaat al veel langer. Sterker nog: President Roosevelt besloot dat Thanksgiving op de vierde donderdag van november zou vallen in plaats van op de laatste donderdag van november, zodat niemand zou hoeven adverteren met kerstinkopen voor het Thanksgiving was geweest (een behoorlijk heilige traditie toen) en de winkeliers tegelijkertijd meer tijd hadden om Kerstcadeautjes te verkopen.

Ik zei het al: Black Friday is in Amerika ENORM. En dan bedoel ik ECHT ENORM. Denk aan winkels die midden in de nacht open gaan, mensen die rijendik staan te wachten voor de winkels en elkaar onder de voet lopen om maar zo snel mogelijk alle deals te bemachtigen. Ik overdrijf niet. Sterker nog: het is in Amerika nieuws als Black Friday zonder (al te veel) incidenten verloopt of als er geen kilometers lange rijen staan. Dat is een beetje vergelijkbaar met dat wij op nieuwjaarsdag in het nieuws horen dat er geen enkele gewonde door het vuurwerk van Oud & Nieuw is gevallen. Die rust wordt voor een deel toegeschreven aan het feit dat je tegenwoordig ook heel veel online kunt shoppen, en dat al die webwinkels niet alleen aan Black Friday doen, maar ook aan Cyber Monday: de maandag (en in alle eerlijkheid, doorgaans is dit vanaf Black Friday tot en met de maandag) na Thanksgiving zijn er vaak (ook) enorme deals bij de webwinkels, en de meeste fysieke winkels hebben inmiddels ook een webwinkel. De kerstcadeaus thuisbezorgd krijgen of in relatieve rust in de winkel kunnen afhalen is duidelijk erg aantrekkelijk 😉
(en daar geef ik die Amerikanen groot gelijk in!)

Black Friday in Nederland en de vaste boekenprijs

Sinds 2015 doet Nederland ‘officieel’ mee aan Black Friday, en sindsdien hebben steeds meer ketens zich hierbij aangesloten. De taferelen zijn hier niet zo hysterisch als in de VS (en gelukkig maar!), maar aangezien Black Friday in Nederland meestal in het weekeind voor 5 december valt, is het nog steeds een weekeind waarin veel mensen wat meer dingen kopen (en winkeliers en winkelketens graag extra veel verkopen). Het is dus niet zo gek dat deze trend is overgewaaid uit Amerika.

Nederlandse boekwinkels kunnen vaak maar beperkt profiteren van Black Friday. Op boeken zit namelijk een vaste boekenprijs, en daar valt nauwelijks tot niet aan te tornen. Veel boekwinkels verkopen naast boeken ook puzzels, spelletjes, notitieboekjes en kaarten, maar hun core business is natuurlijk boeken. En precies daarmee kunnen ze, in het geval van Nederlandstalige of Friestalige boeken, niet zo stunten als men bij een Black Friday zou verwachten.

Zou Black Friday een goed idee zijn in de Nederlandse boekwinkel?

Ja. Ervan uitgaande dat we de vaste boekenprijs voor een weekeind per jaar kunnen afschaffen (of bijvoorbeeld voor een weekeind de BTW zouden kunnen schrappen ofzo), denk ik dat dit best een goed idee is. Wel zou ik dan willen voorstellen dat de blauwe bolle webwinkel die al veel te veel macht heeft in de boekenwereld wordt uitgesloten van deze actie, net als die rivier/jungle-webwinkel. Op die manier zouden we met Black Friday de boekwinkels kunnen steunen en tegelijkertijd onze Sinterklaas-/Kerstcadeautjes veel goedkoper kunnen scoren (ik ga er even van uit dat ik niet de enige Hulppiet ben die verschillende boeken aan het zoeken is).

Het zou de boekwinkels enorm kunnen helpen (want die hebben het moeilijk) en lezen een stukje toegankelijker kunnen maken voor mensen met een beperkt budget. Ik zou er om dezelfde reden voorstander van zijn dat bibliotheken in dit weekeind bijvoorbeeld abonnementen van een paar maanden verkopen voor een gereduceerde prijs (belangrijke noot hier dat een bibliotheekabonnement gratis is voor kinderen en jongeren tot 18 jaar).

Ik denk dat het veel makkelijker is voor mensen om een stapel boeken te kopen/geven als je daarmee zowel de lokale boekwinkel steunt en je het niet de wereld kost (een boek kost nu ergens tussen de 20 en de 30 euro, en dat is voor veel mensen gewoon best veel geld). Het zou zelfs een mooie opstap kunnen zijn voor de Nederlandse versie van Jólabókaflóð’, de feestdag in IJsland waarbij je elkaar boeken cadeau geeft en dan lekker de hele avond gaat zitten lezen.

O, en er is nog iets waar ik van uit ga bij deze (voorlopig fictieve) editie van Black Friday in de boekwinkel: geen hysterische mensen. Online shoppen en afhalen of op een normale manier door de boekhandel lopen. We zijn Hollanders, en we houden van koopjes, maar we gaan dus wel gewoon doen he?

Bronnen bij deze blogpost:
https://en.wikipedia.org/wiki/Black_Friday_(shopping)
https://youtu.be/DDhk6O5TSN0?si=4R8we5zKaLGRDpUZ
https://www.youtube.com/watch?v=c7asV8s5YTE
https://www.youtube.com/watch?v=URfV6vOBVsA
https://devasteboekenprijs.nl/