Het is zomer, en voor veel mensen ook vakantie. In ieder geval hebben veel kinderen en jongeren vakantie, en veel activiteiten voor volwassenen hebben een zomerstop. Op het werk is het rustiger (er is namelijk bijna niemand aanwezig) en doordat het lang licht is, heb je alle tijd om buiten te zitten met een boek. Toch is de vakantie ook een grote lees-valkuil. Veel kinderen en jongeren komen na de vakantie terug op school met een lager leesniveau dan waarmee ze voor de vakantie zijn geeindigd. Dat komt omdat ze de hele zomer hun lees-vaardigheden niet onderhouden hebben. Om dat te voorkomen, is het fenomeen ‘zomerlezen’ bedacht. Dit houdt in dat kinderen tijdens de zomer boeken blijven lezen.

Maar hoe ga je nou boeken leuk vinden als je nooit ziet dat je ouders lekker zitten te lezen? Hoe ga je lezen met ontspanning en fijne tijd associëren als je het goede voorbeeld niet krijgt? Juist, niet. Dus heb ik een oplossing bedacht. Ik geef een aantal boekentips binnen een genre of thema. Boeken voor kinderen, boeken voor jongeren, boeken voor volwassenen én een voorleesboek. Zodat we niet vergeten hoe leuk het is om te lezen.

Deze keer zet ik historische romans centraal. Boeken die in het verleden spelen. Omdat ik vind dat het wel ‘echte’ historische romans moeten zijn, noem ik hier geen boeken die zijn verschenen in de tijd waarin ze spelen. Historische romans zijn ook een keer een thema geweest bij de Friday Five. Uiteraard kan ik het thema van deze Zomerlezen geheel vullen met boeken over de Tweede Wereldoorlog, maar er bestaan meer periodes in de geschiedenis. Daarom heb ik mijn best gedaan om bij iedere leeftijd maximaal een boek uit de Tweede Wereldoorlog te noemen.

Voor kinderen (basisschool)

Saartje Tadema van Thea Beckman. De koningin van de historische jeugdboeken. Ze is zelfs zo goed dat er een jeugdboekenprijs naar haar vernoemd is: de Thea Beckman-prijs. Saartje Tadema is een van mijn favoriete boeken van haar. Het verhaal gaat over Saartje, die in 1712 wees wordt. Samen met haar broer belandt ze in een weeshuis in haar woonplaats, Amsterdam. Haar broer gaat naar het Jongenshuis, Saartje komt terecht in het Kinderhuis. Saartje wil graag leren en is erg slim, maar de schoolmeester van het Kinderhuis vind dat leren iets voor jongens is. Meisjes moeten handwerken en koken. Saartje verzet zich hiertegen, net als tegen het geloof wat haar opgedrongen wordt door de leiding van het weeshuis. Saartje zoekt een manier om aan de situatie te ontsnappen.
Oorlogsgeheimen van Jacques Vriens. Ook Vriens schrijft tegenwoordig historische jeugdboeken, en aangezien hij goed kan schrijven, zijn ook deze boeken hartstikke goed. Het dorp van Tuur en Maartje is bezet door de Duitsers. In het begin is dat nog best wel spannend, maar langzaamaan komen ze erachter wat de grote mensen allemaal voor hen verborgen houden. De Engelse piloot die bij iemand op zolder ondergedoken zit. Waarom iedereen bang is voor de familie Nijskens, en wie er in het verzet zit. Dan wordt Maartje op een dag meegenomen door de Duitsers…
De zee kwam door de brievenbus van Selma Noort. Dit is volgens mij het eerste kinderboek over de Watersnoodramp. Midden in de nacht worden Liesje en haar zus gewekt door hun moeder: de dijk is kapot. Liesje moet haar kleren aantrekken en helpen om spullen naar zolder te brengen. Maar ook op zolder zijn ze niet veilig, het water blijft maar stijgen. Het komt zelfs door de brievenbus naar binnen…

Voor prepubers (onderbouw middelbare school)

De Slavenring van Simone van der Vlugt. Dit boek speelt op Pompeij. Folkrad en Chloe dienen als slaven bij heer Lucius. Het leven als slaaf is zwaar en ze krijgen veel ellende voor hun kiezen. Als Chloe verkracht wordt door de zoon van de heer des huizes en zwanger van hem raakt, is voor zowel Folkrad als Chloe de maat vol. Ze besluiten te vluchten, iets waar voor een slaaf de doodstraf op staat. Dan barst de Vesuvius uit, en komt er vloeibaar vuur naar beneden. Zal het Folkrad en Chloe lukken om aan het vuur en aan hun slavenbestaan te ontsnappen?
Nooit meer thuis van Martine Letterie. Lily is opgegroeid in Nederlands-Indie, maar daar moet ze weg. Het land heet nu Indonesië, en de Nederlanders zijn er niet meer welkom. Lily moet nu naar Nederland. Ze vindt het maar koud, en alles is er anders dan in haar geboorteland. Zal ze zich hier ooit thuis gaan voelen?
Belladonna van Annejoke Smids. Venetië, 1750. Marietta is weggelopen van huis. Ze vindt werk, als keukenhulpje bij de familie Montaldo in hun palazzo. Al snel komt de familie erachter dat Marietta het nodige van kruidenbrouwsels weet. In eerste instantie gebruiken ze het voor onschuldige dingetjes: het verlichten van hoofdpijn en menstruatieklachten. Maar dan worden de verzoeken minder onschuldig, en raakt ze betrokken bij politieke intriges. Ze wordt gezien als gifmengster en komt in de gevangenis terecht. Haar vriendje, een gondelier, weet raad, maar tegen welke prijs?

Voor pubers (bovenbouw middelbare school)

Een Groene Bloem van Floortje Zwigtman. Dit is een trilogie die ik al vaker heb genoemd (hij kwam bijvoorbeeld ook naar voren bij de Zomerlezen: Dikke boeken en de Friday Five over LHBTQA+), maar dit is zo goed, dat mag best meerdere malen genoemd worden. Het verhaal speelt in Londen, ten tijde van het proces tegen Oscar Wilde. Adrian is jong en homo, en dat is een probleem want homoseksualiteit wordt gezien als een ziekte en sodomie (seks hebben met iemand van hetzelfde geslacht) is strafbaar. Adrian komt terecht in de vriendenkring van Oscar Wilde, waar ze het niet zo nauw nemen met wat wel en niet mag. Totdat Oscar Wilde wordt opgepakt. De hele wereld lijkt op zijn kop te staan. Ondertussen is Adrian zelf ook verliefd, maar zijn grote liefde twijfelt door het proces tegen Wilde aan zijn gevoelens voor Adrian. En dat alles in Victoriaans Londen.
Met de Noorderzon van Jennifer Donnelly. 1908, Noord-Amerika. Mattie werkt in een hotel, waar ze een stapel brieven krijgt van een van de gasten. De gast, een jonge vrouw, vraagt haar die te verbranden. Maar nog voor Mattie dat kan doen, komt de vrouw om tijdens een boottochtje. Wat is er gebeurd op het meer? Is de vrouw echt verdronken, of is haar dood opzet geweest? Ondertussen lees je ook hoe Mattie in het hotel aan het werk is, en waarom ze haar droom om te gaan studeren heeft opgegeven – of toch niet? Dit is een boek dat ik ook zou aanraden aan fans van De Hongerspelen.
Wolfskinderen van Paul Dowswell. Berlijn, 1945. Vlak na de Tweede Wereldoorlog probeert een groep kinderen te overleven. Ze zijn met z’n zessen en leven in de kelder van een ziekenhuis. Aan eten komen is noodzakelijk, maar ook levensgevaarlijk. De Russische soldaten zouden voor orde moeten zorgen maar zijn niet altijd te vertrouwen, en er lopen ook nog de nodige aanhangers van de Hilter Jugend rond, de ‘Weerwolven’. Dan merkt Otto dat zijn broertje veel wraakgevoelens heeft, en zich daarom de aantrekkingskracht van de Weerwolven maar moeilijk kan weerstaan…

Voor volwassenen

Een Keukenmeidenroman van Katryn Stockett. Ook dit boek heb ik eerder genoemd, maar ook hier geldt: het is zo goed! Dit verhaal speelt in de jaren 60 van de vorige eeuw. Drie vrouwen staan centraal. Skeeter, een jonge witte vrouw die is grootgebracht door de Afro-Amerikaanse hulp in de huishouding. Aibileen, een Afro-Amerikaanse vrouw die als hulp in de huishouding werkt bij een van de vriendinnen van Skeeter. En Minnie, een vriendin van Aibileen, die in haar zoektocht naar werk terecht komt bij de vrouw die door de vriendinnen van Skeeter als een paria wordt gezien. Doordat Skeeter een tijd van huis is geweest om te studeren, stelt ze bij terugkomst vragen over de bekrompen situatie in Mississippi. Ze besluit er een boek over te schrijven, en vraagt Aibileen en Minnie om hun verhalen. De vrouwen twijfelen enorm, maar als een andere vriendin en hulp wordt beschuldigd van diefstal besluiten ze dat het genoeg is.
De Cazalets van Elizabeth Jane Howard. Dit is een serie voor de liefhebbers van Downtown Abbey, het speelt in dezelfde periode. In vijf dikke boeken wordt het leven van drie generaties van de familie Cazalet beschreven. Het eerste deel begint in het Interbellum. Grootouders William en Kitty gaan ieder jaar met hun drie getrouwde zonen en zeven kleinkinderen en al het bijbehorende personeel een aantal maanden naar het vakantiehuis in Sussex. Alle landschappen, kledingstukken en maaltijden worden uitgebreid beschreven. De dreiging van de Tweede Wereldoorlog wordt steeds groter, maar ook de verhouding met het personeel (en het verschil in rang en stand), overspel en geldproblemen spelen een rol. Dit is een boek voor de liefhebbers van taal en bloemrijke beschrijvingen.
De horlogemaker van Londen van Natasha Pulley. Victoriaans Londen. Thaniel Steepleton vindt als hij uit zijn werk komt een gouden horloge op zijn kussen. Als datzelfde horloge hem een paar maanden later op wonderlijke wijze het leven redt, raakt Thaniel gefascineerd door de afkomst ervan. Het horloge blijkt te zijn gemaakt door Keita Mori, die uit Japan geëmigreerd is naar Londen. Hij laat Thaniel kennis maken met het vak van horloge-maken. Maar als er dan een aantal vreemde gebeurtenissen elkaar snel opvolgen, begint Thaniel te vermoeden dat er meer in het spel is dan hij op dat moment kan bevatten. En als er dan ook nog een vrouw ten tonele verschijnt, is het einde helemaal zoek…

Om voor te lezen

Het vliegende schaap van Daphne Deckers. Dit is het waargebeurde verhaal van de eerste bemande/bemenste ballonvlucht. Sjors is altijd op zoek naar avontuur. Op een dag komt ze daardoor oog in oog te staan met de gevaarlijke wolf Vikas. Dat is op zich al erg genoeg, maar ze heeft ook nog eens de kudde schapen in gevaar gebracht. Sjors wordt daarom verstoten uit het dorp. Ze sluit buiten het dorp vriendschap met enkele dieren. Samen gaan ze op ontdekkingstocht langs de schuren en boerderijen. Op en dag treffen ze wel iets heel bijzonders aan… Is dit het grootste avontuur in het leven van Sjors?
Gigantosaurus van Johnny Duddle. Dit is een prentenboek over dino’s. Vier jonge dino’s gaan samen spelen. Ze spreken af dat een van hen op wacht zal staan en hen zal waarschuwen als de meest gevaarlijke en gemene dino aller tijden, de Gigantosaurus, eraan komt. Maar de jonge dino maakt er een spelletje van (logisch, op wacht staan is saai!) en roept zijn vrienden steeds zonder reden. Maar dan komt de Gigantosaurus echt!
Tien torens diep van Jacques Vriens. Stef en Victor willen later de mijn in, net als hun vaders. Wietske, hun vriendinnetje, wil ook mee, maar meisjes mogen de mijn niet in. Maar dan begint Stef te twijfelen. Er gebeuren steeds vaker ongelukken in de mijn, en zijn opa is ziek geworden van al het stof. Stef durft zijn vrienden niet te vertellen over hun twijfels, bang dat hij de vriendschap verpest. Maar dan gebeurt er iets waardoor hij niet meer kan zwijgen…

Iedereen kan meedoen. Tot 18 jaar is een abonnement bij de meeste bibliotheken gratis, en als je van een klein budget rond moet komen zijn er vaak subsidie-regelingen waardoor je een bibliotheekabonnement voor een zeer gereduceerd tarief kunt aanschaffen.