Bij sommige boekrecensies zie je het staan: ‘trigger warning: in dit boek is sprake van …’ (en dan staat er op de puntjes dus iets als ‘eetstoornissen’, ‘huiselijk geweld’ of ‘mishandeling’). Ik doe dat zelf bijna nooit, en daar zit een gedachte achter. Vandaag neem ik je mee in mijn afwegingen rondom trigger warnings.

Wat is een trigger en wat is een trigger warning?

Een trigger is een term die gebruikt wordt om datgene aan te duiden waardoor iemand met een trauma en/of (c)PTSS in een herbeleving of zelfs dissociatie schiet. Dat kan dus zijn dat er gesproken wordt over die nare situatie, maar het kan ook iets heel kleins zijn. Zelf raakte ik na mijn eerste operatie een keer helemaal van de wap toen ik tv zat te kijken. Waar zat ik naar te kijken? Naar een reis-en-kookprogramma. De twee presentators/koks werden gevraagd om mee te helpen met het maken van een ijssculptuur, en daarvoor gebruikten ze een grote drilboor. Het geluid van die boor (en daarna ook het formaat van de boor) liet mij terugschieten naar de operatiekamer en de arts die zo dolenthousiast was geweest omdat hij in mijn arm mocht gaan boren.

Ik heb hierna behandeling gehad voor mijn trauma, en kan nu weer gewoon kijken naar een dergelijk programma. Ik zal niet snel een ziekenhuisserie kijken, maar dat deed ik voor ik die arm brak ook al niet. Ik heb de mazzel dat bij mij de meest gebruikelijke therapie voor dit soort dingen (EMDR) meteen aansloeg, maar niet iedereen heeft dat geluk. Daarbij is het ook vaak zo dat hoe langer je niets doet met je trauma, hoe lastiger het is om alles blijvend te behandelen. Dat komt omdat je vaak allerlei coopingmechanismes ontwikkelt om toch te kunnen blijven functioneren (vaak iets in de categorie ‘angst en controle’, bijvoorbeeld een eetstoornis of een dwangstoornis, maar ook vormen van vluchtgedrag, bijvoorbeeld verslavingen, komen voor). Die moet je dan eerst doorbreken, voor je uberhaubt aan de slag kunt met het echte probleem.

Als je een trigger warning geeft bij een boekbespreking, dan gaat dat meestal over duidelijk aan te geven triggers: (seksueel/huiselijk) geweld, mishandeling, aanranding, verkrachting, eetstoornissen (met name anorexia), alcohol-/drugsgebruik, suïcide(pogingen). Iets minder vaak gaat het over pesten, stalking, (ongewenste) zwangerschappen, miskraam/abortus of verstoting uit de familie. En eigenlijk gaat het nooit over wat vaak echt de triggers zijn voor een herbeleving of dissociatie: een boor, een washandje, een gespje, een geur, een kledingmerk of een bepaald shirt.

Waarom ik zelden trigger warnings geef bij boeken

Ik geef dus zelden trigger warnings bij boeken. Ten eerste omdat ik uitga van een klein beetje gezond verstand bij mijn lezers: als ik een thriller bespreek, ga ik er van uit dat mijn lezers kunnen bedenken dat daar geweld in kan voorkomen, of alcohol of drugs. Als ik een autobiografie bespreek van iemand van wie bekend is dat hij/zij al jaren kampt met bepaalde problemen, dan ga ik er van uit dat mijn lezers kunnen bedenken dat die problemen dus besproken worden in dat boek (en, in het verlengde daarvan, in mijn recensie). Als ik een romantisch verhaal bespreek, ja, dan zou het wel eens kunnen dat daar ook een zwangerschap in zit. Vaak is dit nogal een spoiler, dus dat bespreek ik meestal niet in de betreffende recensie.

Ten tweede: ik weet uit eigen ervaring en uit verhalen van anderen dat de triggers voor herbelevingen (wat ik heb gehad, inclusief nachtmerries) of dissociatie onvoorspelbaar zijn (ik keek juist naar die kookprogramma’s om de triggers te vermijden, ironisch genoeg). Ik kan niet in mijn recensie tot in detail gaan benoemen of er gespjes, veters, washandjes, boren, theelepeltjes of zakjes gedroogd fruit in de boeken zitten. Ik weet niet waar die ander door van de wap raakt, net zoals die ander dat niet van mij weet. In het vermijden van triggers die jou ontregelen zit gewoon ook een stukje eigen verantwoordelijkheid.

En ten derde speelt ook nog mee dat het niet altijd goed is om alle triggers te vermijden. De behandeling voor dit soort stoornissen bestaat namelijk voor een groot gedeelte uit zogenaamde exposure. Tijdens exposure kom je op een veilige plek en vaak in aanwezigheid van of in opdracht van een hulpverlener in aanraking met dat wat bij jou die herbelevingen opwekt. Je leert dan om door die emoties heen te gaan. Daarnaast kan een trigger (al dan niet met bijbehorende herbeleving) iemand ook het zetje geven om (de juiste) hulp te zoeken. Mocht jij diegene zijn: begin bij je huisarts.

Ik geef dus geen trigger warnings. Ik kan niet voorspellen wat jouw trigger is, en ik ga er van uit dat je zelf ook over een dosis gezond verstand bezit: thrillers bevatten vaak geweld, alcohol en drugs. Autobiografieën gaan vaak ook over de problemen waar iemand mee kampt, en in romantische verhalen is de kans op een zwangerschap aanwezig. Heb je daar geen zin in, lees dan een ander boek, ik bespreek vrij veel verschillende boeken op mijn blog.

Als je ooit twijfelt of een boek wat ik bespreek voor jou een trigger bevat, dan mag je me altijd mailen met je vraag. Ik zal mijn uiterste best doen om je een zo eerlijk mogelijk antwoord te geven. Hou er wel rekening mee dat ik je ook zal adviseren om hulp te zoeken.