Het verhaal

Raymond Green is verzot op geschiedenis. Hij en zijn beste vriend Simon Blackburn (houdt van vampierfictie) zijn twee buitenbeentjes op school. Maar dan komt er een nieuw meisje op school, en eigenlijk is Ray vanaf dag een al verliefd op haar. Maar er is ook iets bijzonders aan het nieuwe meisje, iets vreemds, iets aparts. Dat is ‘ervoor’.

Tegelijkertijd is er ook een ‘daarna’. In het daarna zit Ray alleen op zijn kamer en mist hij het nieuwe meisje. Ze is weg. Ray besluit haar verhaal op te schrijven, alle feiten, zoals historici doen. Zodat hij kan begrijpen waarom ze weg is. Maar hij verandert één enkel ding: haar naam. Want, zo zegt Ray, “het voelde gewoon niet goed om haar echte naam te gebruiken”. En dus noemt hij het meisje Jane, naar Jane Doe. Een anoniem slachtoffer wordt in Amerika namelijk altijd aangeduid als een Jane of John Doe (afhankelijk van het geslacht).

Het verhaal gaat heen en weer tussen ‘ervoor’ en ‘erna’. De dagen ervoor tellen af, en je weet dat je langzaam bij ‘het’ komt. De dagen erna lopen eigenlijk bijna gelijk met de dagen ervoor, maar dan een jaar later. De ‘ervoor’-lijn beweegt zich dus steeds dichter naar het nulpunt toe, de ‘erna’-lijn beweegt zich er steeds verder vandaan.

In de ‘ervoor’-lijn maken we kennis met Ray, Simon en Jane. Ray ontmoet Jane als ze, compleet nieuw op school, naast hem komt zitten bij biologie. Jane is apart, ze is anders. Ze komt uit New York en is om onduidelijke redenen samen met haar ouders naar Burgerville gekomen. Ray besluit haar het stadje te laten zien. Hij vertelt over de geschiedenis van het stadje, en alle maffe complottheorieën die er in het stadje zijn. Langzaamaan zoekt Jane ook toenadering tot Ray, al wijst ze hem soms ook af.

In de ‘erna’-lijn is Jane weg, hoe en waarom, daar kom je langzaamaan achter via de ‘ervoor’-lijn. In de ‘erna’-lijn zit Ray op zijn kamer, waar hij nauwelijks vanaf komt, hooguit voor therapie en af en toe voor school. Hij mist Jane, en hij weet niet goed hoe hij met dat verlies om moet gaan. Ook voelt hij zich schuldig. Ray heeft het idee dat hij meer had moeten doen om te voorkomen dat Jane weg zou gaan. Het contact met Simon verwatert, en Ray moet alle zeilen bijzetten om zelf niet te verzuipen.

Mijn mening

Dit verhaal had me snel te pakken. Ray heeft, ondanks zijn zwarte periode, een grappige manier van vertellen. Daarnaast vond ik het realistisch hoe het niet-volgroeide puberbrein werd neergezet, waarin je niet altijd de gevolgen van je daden overziet (iets wat komt omdat je hersenhelften nog niet aan elkaar zijn gegroeid). Ook de uitvoering van de verschillende therapie-oefeningen die Ray krijgt is realistisch beschreven, inclusief sociaal wenselijk gedrag waaruit heel duidelijk blijkt dat Ray helemaal geen zin had in de opdracht.

Verder haalt de auteur een belangrijk thema aan: psychische gezondheid. Waar Jane met een depressie en schuldgevoelens kampt, is het voornaamste probleem van Ray een rouwproces waar hij niet goed mee om kan gaan. In de loop van het verhaal blijkt dat Jane ook te maken heeft met rouw, maar dat dat bij haar niet haar hoofdprobleem is. Zonder hier heel duidelijk de nadruk op te leggen, weet de auteur dit verschil wel duidelijk te maken.

Doordat het verhaal heen en weer gaat tussen ‘ervoor’ en ‘erna’ krijg je een compleet beeld. Ook wegen de luchtige momenten in de ene lijn op tegen de zware momenten in de andere lijn. En dat is prettig, want de thema’s in dit verhaal zijn behoorlijk heftig, en het is ontzettend makkelijk om daar een triest verhaal over te schrijven. De kracht van het boek zit hem er dan ook in dat dit geen zwaar verhaal is.

Deze auteur past wat mij betreft in hetzelfde rijtje als Susin Nielsen: mensen die zware onderwerpen op een niet-zware manier weten te beschrijven. Belanger maakt daarvoor gebruik van groene koeien, vliegende buidelratten en iets wat Ray ‘montagetechniek’ noemt, een trucje dat geïnspireerd lijkt te zijn op de Boeman uit Harry Potter: monteer in je zwarte gedachten een absurd en grappig plaatje, om zo het nare beeld een beetje naar de achtergrond te verdrijven.

Ray kiest ervoor om het meisje Jane Doe te noemen, de naam voor een anoniem slachtoffer. De auteur laat hiermee zien dat deze problemen niet gebonden zijn aan een bepaalde afkomst, geloof, ras of uiterlijk, maar dat het iedereen kan overkomen. Iedereen kan een John of Jane Doe worden. De kunst is om dat te voorkomen. De auteur eindigt het boek dan ook met een aansporing om hulp te zoeken als je met jezelf in de knoop zit.

Al met al is dit een waardevolle aanvulling in de boeken rondom psychische gezondheid, en sowieso een waardevolle aanvulling binnen de jeugdliteratuur. Wat mij betreft mogen er meer boeken van deze auteur komen, want ik ben fan.

Bron afbeelding: Lemniscaat.