Sommige mensen houden niet van lezen. Dat kan verschillende oorzaken hebben. Misschien hebben ze ooit een boek te pakken gekregen wat ze absoluut niet aansprak. Misschien komt het doordat ze te veel verplicht hebben moeten lezen voor school of studie. Misschien omdat de beloning van lezen te lang op zich laat wachten. Maar vooral: ze hebben het juiste boek nog niet gevonden.

Maar wat is nou een goed boek voor mensen die niet van lezen houden? Het helpt om te kijken naar de oorzaak waarom diegene lezen stom vindt. De kans is dan namelijk groter dat het gekozen boek ook een oplossing biedt voor het leesprobleem.

Probleem 1: begrijpend lezen/lezen voor de lijst/verplicht lezen voor school of studie heeft je leesplezier vergald. Dit is een veel voorkomend probleem, waar je je niet voor hoeft te schamen. Sterker nog, dit probleem is zo herkenbaar dat Arjen Lubach er een flink deel van een van zijn uitzendingen aan wijdde. De oplossing is eigenlijk vrij simpel: zoek een boek uit wat niet voor school of studie is en daar ook niets mee te maken heeft. Een genre dat jou echt aanspreekt, of misschien een boek wat je absoluut never nooit voor school/studie zou mogen lezen. Creëer een gezellig plekje, en geef het boek een kans. Zonder eerst je verwachtingen te managen, je leesstrategie te bepalen of je voorkennis te activeren. Als het na 50 bladzijdes niets is: lekker wegleggen en iets anders pakken. Want hé, je hoeft het niet uit te lezen!
Boekentips: een thriller of detective, De Zeven Zussen, fantasy of een chiclit. Gewoon, omdat het nu wel kan!

Probleem 2: de beloning van lezen laat te lang op zich wachten. Ook dit is een bekend probleem. In de huidige maatschappij focussen we op beloningen, en social media en games spelen daar handig op in. Daardoor raken we min of meer verslaafd aan dopamine (dat hormoon dat vrij komt als je een like op social media krijgt of een nieuw leven bereikt in je game), met als gevolg dat het steeds lastiger is om iets te doen waarbij de beloning wordt uitgesteld, zoals bij lezen. De oplossing is hier om een boek te zoeken dat met dezelfde beloningssystemen werkt, of door het lezen zelf te gamificeren. Met andere woorden: daag jezelf uit om mee te doen aan een ‘challenge’ (BoekperWeek is een leuke op Twitter), of spreek met iemand een weddenschap of wedstrijd af.
Boekentips voor boeken met een snel beloningssysteem: De Helen Grace-serie van M. J. Arlidge, de Kluitman Novelles (YA), graphic novels en columns. Of kijk eens bij deze aflevering van ZomerLezen.

Probleem 3: je had ooit de pech een STOM boek te (moeten) lezen. Zeker als dit op een cruciaal moment in je leescarrière is voorgekomen kan dit je complete beeld van lezen beïnvloeden. Probeer te bedenken waarom je dat ene boek zo stom vond, en ga dan op zoek naar een boek wat totaal anders is dan dat superstomme boek. Zoek de tegenhanger dus. Dit vraagt wat zelfonderzoek, maar het kan je wel iets tofs opleveren: een nieuwe hobby!
Boekentips: sorry, ik weet niet wat jouw stomme boek was/is. Maar als je het bij de reacties achterlaat (+ de reden waarom je dat boek stom vond), geef ik je een persoonlijke boekentip, deal?

Probleem 4: de boeken gaan nooit over personages waar jij je in kan herkennen. Ja, dit is een lastige, want veel mensen weten niet dat dit zo’n enorm probleem is. Langzaamaan wordt dat gelukkig wat duidelijker, maar de representatie van mensen die buiten de norm vallen hobbelt daar nog een beetje achteraan. Zeker in Nederland, want zoals ik ooit bij mijn studie Nederlands leerde: ‘als de wereld vergaat, moet je naar Nederland, want daar gebeurt alles 50 jaar later’. Oftewel: wij zijn een beetje traag met het oppikken van trends en nieuwe ontwikkelingen in de boekenwereld. En dus is de representatie van bepaalde groepen in boeken nog steeds ernstig ondervertegenwoordigd. En dat maakt dat bepaalde kinderen en jongeren zich niet kunnen herkennen in boeken, waardoor ze zich niet verbonden voelen met de personages en dus minder tot geen affiniteit hebben met lezen. De oplossing: zoek een boek waarin jij goed gerepresenteerd wordt op een manier waar jij je senang bij voelt.
Boekentips: ik heb een vrij uitgebreide ZomerLezen over diversiteit gemaakt, dus ik verwijs je graag daarheen.

Probleem 5: lezen is (om wat voor reden dan ook) lastig voor je. Misschien zit je mentaal niet lekker in je vel, misschien heb je een verstandelijke beperking of Niet Aangeboren Hersenletsel, misschien kun je door medicatie niet (meer) goed lezen of misschien heb je net heel slecht nieuws gekregen over jezelf of een ander. Al die dingen kunnen ervoor zorgen dat lezen lastig(er) is voor je. Wat enorm kan helpen is om een manier van lezen te vinden die wel bij je past, bijvoorbeeld door luisterboeken te luisteren of door een boek te pakken dat eigenlijk bedoeld is voor jongere lezers. Ook wat oudere boeken kunnen goed helpen, omdat die vaak wat minder heftig zijn dan de boeken die we tegenwoordig lezen.
Boekentips: een luisterboek of (oude) jeugdliteratuur.