Voor sommige mensen is lezen erg lastig. Bijvoorbeeld als je dyslexie hebt, een verstandelijke beperking hebt of niet-aangeboren hersenletsel. Maar ook als Nederlands je tweede taal is kan lezen erg lastig zijn. Of als je nooit (goed) hebt leren lezen en schrijven, of slechtziend of blind bent. Hoe kun je dan van verhalen genieten?

Wij als familie werden voor het eerst echt met dit probleem geconfronteerd toen mijn oma haar zicht verloor. Oma was dol op lezen en op verhalen, en opeens kon ze bijna niet meer lezen. Eerst ging het nog met een loep en als de letters heel groot waren, maar op een gegeven moment werd dat te intensief. Toen moesten we op zoek naar een andere manier van lezen voor oma. We kwamen terecht bij (toen nog) het Loket Aangepast Lezen. Nu heet dat Passend Lezen. Via het Loket kreeg mijn oma een Daisyspeler (dat was nog een heel karwei, want oma hield niet van apparaten) en een speciaal abonnement op de krant (die werd dan voorgelezen, op een cd/mp3-schijfje gezet en naar haar opgestuurd). Ook kreeg ze een abonnement op de ‘blindenbieb’. Van de blindenbieb kreeg oma ingesproken boeken thuisgestuurd, ook op schijfjes. Ik zat toen in de vierde klas van de middelbare school, en dankzij deze schijfjes van het Loket Aangepast Lezen kon oma meelezen met mijn leeslijst. Oma was overigens (nadat ze aan het apparaat had kunnen wennen 😉 ) heel blij met al die ingesproken kranten en boeken. Nu kon ze immers twee dingen tegelijk doen: de krant lezen en strijken!

Luisterboeken, al dan niet via Passend Lezen, zijn dus een hele goede manier om te kunnen blijven genieten van verhalen. Dat zagen we heel duidelijk bij mijn oma, die dankzij de schijfjes met boeken toch wat afleiding had – zeker toen ze een keer in het ziekenhuis lag omdat ze haar heup had gebroken. Uiteraard kan bij jonge kinderen de liefde voor lezen en verhalen ook aangewakkerd worden door voor te lezen.

Maar soms is dat niet genoeg. Soms is het van belang dat iemand blijft lezen. Omdat lezen goed is voor de hersenen, maar ook omdat iemand op die manier de vaardigheid van het lezen kan onderhouden (en laten we eerlijk zijn: kunnen lezen is best wel belangrijk in onze maatschappij). In dat geval zou ik aanraden om een boek te kiezen wat misschien iets te makkelijk is, maar wat wel over een onderwerp gaat wat de lezer echt leuk vindt. Op die manier is de kans groter dat hij/zij het boek zal lezen.

Die tip kun je ook gebruiken als het lezen tijdelijk moeilijker gaat, bijvoorbeeld omdat je niet lekker in je vel zit of omdat je leven even heel erg hectisch is. Dan kan een makkelijker boek een hele goede oplossing zijn, of een boek wat je al kent. Ook een luisterboek kan dan uitkomst bieden, zeker als het een tijdelijke situatie is.

Soms wordt iets waarvan je dacht dat het een tijdelijke situatie was (minder lezen, moeilijker lezen) een soort permanente tijdelijkheid. Dan kun je kijken of je iets hebt aan deze tips om meer te lezen. Of je kiest voor een luisterboek van een boek wat je al kent. Dan een luisterboek wat je nog niet kent. Dan een boek wat je al wel kent, en dan een boek wat je nog niet kent. Dat is vaak een effectieve methode om weer te gaan lezen.

Zelf maak ik ook nog wel eens gebruik van een soort ‘opstartboek’. Een boek wat misschien niet het ingewikkeldste of meest diepgaande verhaal heeft, maar wat wel snel wegleest. Dit is iets wat ik vaak na een drukke periode doe, en mijn stapel boeken van de bieb die ik altijd aan het begin van een vakantie of de zomer haal, bevat altijd wel een of twee van die opstartboeken. Een simpele detective of een eenvoudig romantisch verhaal vind ik hier zelf het meest geschikt voor.

Als het moeilijke lezen geen tijdelijke, maar echt een permanente situatie is (bijvoorbeeld door dyslexie, een verstandelijke beperking, niet-aanboren hersenletsel of een visuele beperking), wat dan? Afgezien van Passend Lezen zijn er nog een aantal aanbieders van luisterboeken, en er zijn onder ander bij de bibliotheek grootletterboeken en ‘makkelijk lezen’-boeken te leen. De makkelijk lezen-boeken hebben een aangepast lettertype en een aangepaste bladspiegel, waardoor ze prettiger te lezen zijn voor mensen met bijvoorbeeld dyslexie. Ook zijn er een aantal boeken zo bewerkt dat ze makkelijker te lezen zijn (‘in eenvoudige taal’ staat er dan vaak bij). Deze boeken zijn te vinden op het Makkelijk Lezen Plein in de bibliotheek. Ook graphic novels kunnen uitkomst bieden, dit zijn namelijk boeken waar veel plaatjes in zitten en die vaak voor niet-lezers erg leuk en motiverend zijn. In no time hebben ze een vrij dik boek uit, zonder dat het ze heel veel moeite heeft gekost.

Een laatste tip: blijf niet eindeloos proberen om een bepaald boek te lezen (of om je kind een bepaald boek te laten lezen). Als een boek niet bevalt, laat het dan liggen of breng het terug naar de bieb. Je kunt het later nog een keer proberen. Het is belangrijker dat je leest dan wat je leest!