Ik lees heel veel en geef heel veel boeken een kans. Maar naast dat er wat genres zijn die ik nooit lees en een paar thema’s die ik vermijd in boeken, merk ik dat er ook wat dingen zijn waardoor ik per direct afknap op een boek. Ja, ook als het een genre of thema is dat ik verder wel graag lees. Vandaag bespreek ik op welke dingen ik per direct afknap in een boek.

De hoofdpersoon kan niet communiceren met de mensen om hem/haar heen. En dan bedoel ik niet dat er een taalbarrière is, maar dat iemand bijvoorbeeld niet kan praten en ook geen gebarentaal heeft geleerd. Of dat iemand uit een ander land/andere wereld komt en daardoor niet over voldoende communicatiemiddelen beschikt, en niemand bereid is om die aan te reiken. Ik heb het sprookje van De Kleine Zeemeermin ook nooit leuk gevonden. Want weet je hoe dat sprookje echt gaat? Niet de Disney-alles-komt-goed-versie, maar het verhaal van Hans Christiaan Andersen? Kort samengevat: zeemeermin ziet knappe prins, en in ruil voor benen (zodat ze op het land bij prins kan leven) geeft ze haar stem op. Ze kan dus niet meer praten, en lopen doet ondragelijke pijn want haar lichaam is daar eigenlijk niet geschikt voor. Ze wil dolgraag trouwen met prins, maar die wil alleen trouwen met het meisje dat hem gered heeft uit de storm. Dat is de zeemeermin, maar dat kan ze niet zeggen, want ze heeft haar stem opgegeven. Uiteindelijk pleegt ze zelfmoord, omdat ze niet verder kan leven in een wereld waar ze niet in hoort en niet in kan communiceren, en niet terug kan naar de wereld waarin ze thuis hoort. Leuk sprookje hè?

Er wordt op een minderwaardige manier gesproken over bepaalde mensen. Heel soms heeft dit een functie in het verhaal, en dan staat dat meestal ook op de achterflap. Maar ik kan er niet goed tegen als er wordt neergekeken op mensen omdat ze wel of niet op een bepaalde plek geboren zijn, wel of niet een bepaalde huidskleur hebben of wel of niet bepaalde banen hebben. Voor mij is dat iets wat heel gevoelig ligt, omdat ik zelf vaak in de positie van ‘de minste’ heb gezeten. Dat soort boeken voelt voor mij dan ook alsof ik het steun dat er op mij wordt neergekeken. En ja, ik snap dat dat niet (altijd) de boodschap van dat boek is, maar het voelt voor mij wel zo. Als je eenmaal bij een gesprek hebt gezeten waarbij UWV en jouw werkgever zitten te onderhandelen over hoe weinig jij waard bent en wie jou het minste moet betalen, dan is dat niet echt een thema wat je ook graag terugziet in boeken.

Autistische personages worden op een verkeerde of stereotype manier neergezet. Dit is voor mij echt een enorme afknapper. Ten eerste omdat ik toch mag hopen dat er ook bij auteurs wel wat voortschrijdend inzicht is geweest sinds Hond in de Nacht, en ten tweede omdat zo’n boek ondertussen wel bijdraagt aan alle vooroordelen waar ik tegenop moet boksen. Ik heb hier overigens al eens een uitgebreide blogpost over geschreven, dus voor meer uitleg verwijs ik je graag daarheen.

Ziekte, dood en rouw. Met name ook in die volgorde. Ik snap echt dat er mensen zijn die heel veel troost halen uit een boek met dit thema, of dat het heel veel inzicht kan geven, of een gevoel van erkenning, gezien en gehoord voelen. Maar voor mij is het vooral confronterend, en als ik lees, lees ik niet om te confronteren maar om te ontsnappen. Dus als deze thema’s het verhaal vormen of ‘het echte verhaal’ overschaduwen, dan lees ik dat liever niet.

Pesterij. Ik ben als kind zelf flink gepest (ik was ‘anders’, om verschillende redenen, en dat is natuurlijk aanleiding om iemand te gaan treiteren). Buiten sluiten, mij afval geven en de rest snoep, uitschelden, naroepen, opsluiten en mijn spullen slopen, ik heb het allemaal mogen ervaren. En ze zeggen wel ‘what doesn’t kill you makes you stronger’, maar mijn ervaring is eerder ‘what doesn’t kill you gives you a lot of unhealty coping mechanisms and a very dark sense of humor’. En dat gevoel en de bijbehorende copingsmechanismes hoef ik niet per se nog een keer te ervaren. De eerste keer (en alle therapie om weer een beetje normaal te kunnen leven) waren heftig genoeg.

Het boek is een slappe imitatie van een ander boek. Natuurlijk zie je, zodra er een boek razend populair is, dat bijna alle uitgeverijen met een vergelijkbaar boek proberen te komen. Soms zit daar genoeg variatie in dat het toch een nieuw en ander verhaal is, maar bij andere boeken zie je zo duidelijk dat het een slechte poging tot het evenaren van het succes is, dat het gewoon zielig is. Om even een paar fictieve voorbeelden te geven: een boekenserie met ‘de acht broers’ als titel, een oudere rechercheur met een lange jas, een hoedje en werkzaam in Utrecht (waar hij regelmatig naar een cafeetje in de rosse buurt gaat) of een verhaal over een jongere die, als hij/zij zeven opdrachten uitvoert koning kan worden van een fictief land waarin diverse maatschappelijke problemen die toevallig ook in onze maatschappij spelen worden vertaald naar die zeven problemen die de jongere moet gaan oplossen. Sorry, maar dat is wel heel erg doorzichtig meeliften op het succes van een ander.

Wat is voor jou een instant afknapper in een boek?