Volgende week begint de Kinderboekenweek, en vandaag zet ik een aantal boeken met het thema van de Kinderboekenweek centraal. Niet alleen kinderboeken, maar ook boeken voor jongeren en voor volwassenen. Dit omdat het thema van de Kinderboekenweek ook heel geschikt is voor jongeren en voor volwassenen, en door ook boeken voor jongeren en voor volwassenen te noemen, hoop ik dat mensen, jong en oud, met elkaar in gesprek gaan over dit thema. Want laten we eerlijk zijn: iedereen kan meepraten over het thema ‘bij mij thuis’.

NB: ik ga er van uit dat iedereen hier kan googlen op ‘boeken bij mij thuis’, dus ik noem een aantal titels bewust niet en kies in plaats daarvan voor de wat onbekendere en meer out of the box-titels.

Kinderboeken over ‘bij mij thuis’

Pluk van de Petteflet van Annie M. G. Schmidt. Een klassieker, maar wel met nog steeds actuele thema’s: woningnood (Pluk kan geen huis vinden), eenoudergezinnen (zowel Aagje als de Stampertjes hebben maar een ouder), groot gezin in een klein appartementje (hoeveel Stampertjes zijn er en waar slapen die allemaal?), KOPP-kind zijn (laten we eerlijk zijn: Mevrouw Helderder heeft wat probleempjes met ‘vies worden’ en ‘controle loslaten’) en het belang van groen in je omgeving (de Torteltuin). En dat allemaal rondom 1 woonplek: De Petteflet.

Niet thuis van Jacques Vriens. Dit is een bijzonder verhaal, want het gaat over een groep kinderen en jongeren in een woongroep. Deze kinderen wonen daar niet omdat zij ‘lastig’ zijn, maar omdat hun ouders (tijdelijk) niet goed voor hen kunnen zorgen. Maar in de jeugdzorg veranderen er dingen, en daardoor moet De Haven (de groep dus) dicht en moeten er andere plekken gezocht worden. Hoe moet het nu verder? En waar ga je wonen als je eigenlijk helemaal nergens thuis bent?

De meestervervalser van Annemarie Jongbloed. Bij Bilal thuis hebben ze weinig geld. Zijn schoenen zijn stuk, maar er is geen geld voor nieuwe schoenen. Daarom meldt zijn moeder hem vaak ziek. ‘Niemand hoeft te weten dat ik het geld niet heb.’ Tijdens zo’n ziek-dagje ontmoet hij Sterre, die in een hele rijke buurt woont. Haar moeder is directeur van het museum in de stad, en er is een tekenwedstrijd. Bilal houdt van tekenen, en Sterre en haar moeder moedigen Bilal aan om mee te doen. Maar naast gewoon tekenen heeft Bilal nog een talent: hij kan perfect schilderijen namaken. En dat brengt Gekke Gerrit, de huisbaas, op ideeen… 

Mijn vader woont in het tuinhuis van Jacques Vriens. De ouders van Joeri en Lara gaan scheiden. En daardoor verandert er van alles thuis. Joeri en Lara gaan daar ieder op hun eigen manier mee om, een proces wat Vriens zonder oordeel beschrijft. En hoewel hun ouders hadden beloofd om alles met hen te overleggen, doen ze dat niet. Als alles uit de hand dreigt te lopen, komen de kinderen met een creatieve en volwassen oplossing.

Mijn flat van Marieke Nijhof. Een prentenboek op rijm, met tekeningen die voor kinderen herkenbaar zijn. Als je in een flat woont, heb je superveel buren! En al die buren hebben hun eigen verhaal. Wil je weten wie die buren zijn? Kom dan binnen in Mijn flat!

De Bende van de Korenwolf. Hoe is het om in een hotel te wonen? Daar weet Jacques Vriens alles van, want hij woonde als kind in een hotel. Gebaseerd op die ervaringen schreef hij de serie De Bende van de Korenwolf, over vier kinderen van wie de ouders een hotel runnen. Omdat pappa en mamma vaak druk zijn met het hotel, zorgt oma vaak voor de kinderen. Samen maken ze de zotste avonturen mee!

De Babysittersclub van Ann M. Martin. Naar aanleiding van de Netflix-serie zijn deze boekjes nu opnieuw uitgegeven. De mode is wat geactualiseerd, er is geen sprake meer van guldens en de uitgever heeft nu alle Amerikaanse namen aangehouden, maar verder zijn de boekjes inhoudelijk weinig veranderd. Bij ieder deel kun je bij een van de meiden van de Babysittersclub meekijken in haar dagelijks leven: op school, op de club, bij de oppasbaantjes en vooral: bij haar thuis. De gezinnen zijn heel verschillend, maar dat maakt het juist leuk.

Kinderen van ver van Martine Letterie. Waar ben je nog thuis als je thuis niet meer veilig is? Samuel, Tamar, Azad en Fatima wonen allemaal thuis. Bij hun ouders, en soms wonen er ook nog opa’s en/of oma’s bij hen in huis. Heel gezellig. Maar dan breekt de oorlog uit, en ze moeten vluchten. Maar ze moeten ook mensen en spullen achterlaten. En het duurt heel lang voor ze weer ergens zijn waar het veilig is. Kun je je in een vreemd land ook thuis voelen?
Dit boek is ook heel geschikt als voorleesboek voor oudere kinderen (bovenbouw basisschool, wellicht ook de onderbouw van het VMBO en het praktijkonderwijs).

Boeken voor jongeren over ‘bij mij thuis’

De oneindigheidstrilogie van Suzanne Koster. Drie boeken, twee halfzussen. En heel veel soorten ‘thuis’. Want wat als het thuis niet leuk is? Als je vader je mishandelt en je moeder daar niets aan doet? Dan kun je soms in een tehuis wonen. Maar hoe thuis is zo’n tehuis? En hoe ga je om met de vooroordelen van andere mensen over tehuiskinderen? Kun je je na zo’n jeugd ooit nog ergens thuis voelen?
Deze trilogie bevat pittige kost en de nodige triggers.

Adres Onbekend van Susin Nielsen. Felix woont met zijn moeder samen in een kampeerbusje, want ze hebben geen geld om de huur te betalen. Dat is niet altijd makkelijk, maar de moeder van Felix wil niet dat andere mensen weten van hun woonplek. Ze is namelijk bang dat Felix dan bij haar wordt weggehaald. En dus houden Felix en zijn moeder hun situatie geheim, ook voor Felix’ beste vrienden. Dat wordt echter steeds ingewikkelder… Een verhaal over een serieus onderwerp, maar toch met de nodige humor gebracht.

Heerestraat & Rozenlaan van Carlie van Tongeren. Ja hoor, dat heeft Nina weer. Ze heeft het druk zat met haar laatste schooljaar, vriendinnen en voetbal. En dan gaan haar ouders scheiden. En dus moet ze ieder weekeind met een mega tas van het ene huis naar het andere huis fietsen. En als dat nou het enige was… Maar nee hoor, ze krijgt er ook nog eens een stiefmoeder, een valse stiefzus en een headbangende metalfan-stiefbroer bij. O, en haar echte moeder loopt de hele tijd als een pyjama-zombie rond. Hoe moet dat ooit in haar drukke leven gaan passen?

Hoe overleef ik… van Francine Oomen. Je leest in deze serie hoe Roza opgroeit, verhuist (zo ongeveer om het boek verhuist ze ergens anders naartoe), hoe ze omgaat met stomme stiefouders, halfbroertjes en -zusjes, baantjes en huiswerk. Maar je leest ook hoe Roza steeds opnieuw haar plek probeert te vinden, hoe ze haar vrienden en vriendinnen helpt die het thuis nog moeilijker hebben of die met zichzelf in de knoop zitten. Je leest over haar knipperlichtrelatie met Neuz, over je staande houden als je ouders het laten afweten en over vriendschap die (bijna) alles kan overwinnen.

Boeken over volwassenen over ‘bij mij thuis’

Jan Rap en z’n Maat van Yvonne Keuls. Een plek waar jongeren even op adem kunnen komen, waar ze kunnen uithuilen, bijkomen, opstaan en weer verder kunnen. Een respijtplek, een doorstroomplek. Dat was het idee achter het opvanghuis. Maar de jongeren die er komen hebben steeds serieuzere problemen, de volgende plekken laten op zich wachten en er komen steeds meer jongeren met complexe problematiek binnen. Ze zijn opgevoed door iedereen en niemand: door Jan Rap en z’n Maat dus. Dit is het verhaal van een ‘tussen-thuis’ van een groep hardwerkende idealisten, die door de realiteit werden ingehaald.

De columns van Sylvia Witteman. Meekijken in andermans huis? Dat kan met de columns van Sylvia Witteman. In korte stukjes kletst ze over het dagelijks leven, met huishouden, kinderen, observaties op straat, alledaagse nieuwsberichten en dagelijkse beslommeringen. De luisterboeken zijn zeer goed te combineren met diverse huishoudelijke klusjes, zoals de was (sorteren/ophangen/vouwen/opbergen), de afwas, het schoonmaken van de keuken na het koken en het opruimen van het huis.