Vanaf maandag 18 februari zendt Net5 de films van The Hungergames (weer) uit. Een mooie gelegenheid om eens te kijken wat het effect is geweest van deze trilogie op het boekenlandschap.

In een eerder artikel noemde ik De Hongerspelen al als een tijdsdocument, vanwege het effect wat de trilogie had: het heeft de weg vrijgemaakt voor een nieuw genre. Een genre wat bestaat uit boeken (vaak trilogieën of series) waarin een tamelijk masculien meisje de hoofdrol heeft, met naast haar een jongen van ongeveer dezelfde leeftijd. De jongen en het meisje komen doorgaans uit een gebied waarin de omstandigheden variëren van middeleeuws (Hongerspelen) tot jaren 50 van de vorige eeuw (De Test). Beiden worden ‘uitverkoren’ (soms positief, soms negatief) om naar de hoofdstad te gaan, waar de situatie veel moderner en vaak zelfs futuristisch is. De jongen en het meisje draaien om elkaar heen, ze zijn soms wel vrienden, maar durven niet voor hun (liefdes)gevoelens uit te komen. De hoofdpersonen zijn altijd rond de 16/17 jaar, en ze beschikken over een intrinsieke drang om te overleven, ondanks de situatie waar ze in gestort worden. Tot dit genre behoren, naast De Hongerspelen, De Test, Divergent, Starters/Enders, Matched en Touching Juliette.

Maar naast dit nieuwe genre heeft de trilogie ook de weg vrij gemaakt voor andere boeken. Of, beter gezegd: lezers geattendeerd op andere boeken. Voorheen stond bijvoorbeeld de fantasy in een hoekje van de boekhandel, en kon je het vooral bij de bibliotheek vinden. Nu ligt dat redelijk vooraan, en vaak in stapels, zeker bij de YA-boeken. Fantasy is een geaccepteerd genre voor het grote publiek. Voor het uitkomen van The Hungergames was je een nerd als je fantasy las, nu is het heel normaal. Ook de Science Fiction-boeken zijn veel populairder geworden, en het aanbod is aanzienlijk toegenomen.

Ik zie ook een feministisch aspect. De hoofdpersonen in De Hongerspelen, De Test en Divergent zijn alle drie vrouwelijk. Maar het zijn vrouwen die prima hun eigen boontjes kunnen doppen. Ze zijn sterk, stoer en beschikken over enorm veel doorzettingsvermogen. Katniss kan jagen, verhandeld haar buit regelmatig illegaal en voorziet zichzelf, haar moeder en haar zusje al zes jaar van voedsel. Cia heeft veel technisch inzicht, loopt graag in de kleding van haar broers en doet niets liever dan dingen uitvinden. Tris kent maar weinig angsten, en is in staat om haar angst te manipuleren. Alle drie hebben ze een hekel aan jurkjes en meisjesachtig gedrag, en ze doen geen van allen onder voor de aanwezige jongens. Sterker nog, Peeta uit De Hongerspelen en Tomas uit De Test zijn beiden romantischer en zachtaardiger dan Katniss en Cia. Het zijn dus sterke, zelfstandige vrouwen met veel kracht. De boeken bewijzen dat een vrouwelijke hoofdpersoon niet meer per se een meisje-meisje hoeft te zijn. Dat je sterk en stoer en dapper mag zijn, zonder dat iemand je over het hoofd ziet, je een manwijf noemt of dat je geacht wordt om een make-over te krijgen. En dat zorgde er weer voor dat er ruimte kwam voor meer boeken met een sterke vrouwelijke hoofdpersoon. Denk bijvoorbeeld aan De Glazen Troon-serie van Sarah J. Maas, de Slaves-serie van Mirjam Borgermans, of de trilogie De Verborgen Universiteit van Natalie Koch.

Zonder De Hongerspelen hadden we nu nog steeds geen ruimte voor stoere meiden, was fantasy en scifi lezen maar gek en waren er een aantal boeken nooit verschenen. Dat is het Hungergames-effect.