Sinds de inauguratie van Biden is het razend populair: spoken word. Gedichten die niet zo zeer bedoeld zijn om te lezen, maar vooral om naar te luisteren. Een spoken word artist leest niet voor, maar draagt een gedicht voor, al dan niet ondersteund met handgebaren en mimiek. En ik vind het hartstikke tof dat er een manier is gevonden om poëzie voor veel mensen toegankelijk te maken. Maar het is niet nieuw.

In spoken word worden vaak maatschappelijk betrokken thema’s besproken, en men is vaak zoekende naar de eigen identiteit. Dit zijn geen nieuwe thema’s in de literatuur en ook niet in de poëzie. Dat zoeken naar identiteit zie je ook terugkomen in (bijvoorbeeld) De Avonden van Reve. De maatschappelijk betrokken thema’s zijn ook niet nieuw: alle contemporary boeken (oa Love, Simon van Becky Albertalli, The Hate U Give en De Onschuldigen van John Grisham) staan bol van deze thema’s, net als veel niet-contemporary boeken (oa De Tweeling van Tessa de Loo, Koning van Katoren en Zoektocht in Katoren van Jan Terlouw). Maatschappelijke of politieke thema’s aanstippen in je werk is vaak wat literatuur literatuur maakt.

Is het dan nieuw om het in dichtvorm te doen? Nee, dat deed Vondel al in zijn gedicht Het Stockske van Joan van Oldenbarnevelt, dus dat is ook niet echt nieuw. Voordrachtkunst zelf bestaat al langer dan het geschreven woord, denk maar aan de troubadours uit de Middeleeuwen. En ook de combinatie van een flinke ritmiek in de tekst en een maatschappelijk betrokken thema is niet nieuw: de dichter Lucebert, de ‘keizer’ van de Vijftigers (een groep experimentele dichters van vlak na de Tweede Wereldoorlog), deed dit ook al. En als je luistert en kijkt naar hoe hij zijn gedichten voordraagt, dan zul je waarschijnlijk zien dat er veel overeenkomsten zijn met de huidige spoken word artists. Uiteraard hoef je dit niet van mij aan te nemen: ik heb hieronder twee filmpjes geplakt. Een waarin Lucebert enkele gedichten voordraagt, en een van de voordracht van Amanda Gorman tijdens de inauguratie van Biden.

Zoals je misschien wel ziet en hoort hebben beide kunstenaars de nodige overeenkomsten in hoe ze hun gedichten voordragen. Daarom zeg ik: spoken word is niet nieuw. Het is iets wat al jaren voorkomt in de letterkunde, wat soms opleeft en dan weer naar de achtergrond verdwijnt. Mogelijk zien we over 70-80 jaar een nieuwe opleving van spoken word, in welke vorm en onder welke naam het dan maar leeft.