Facebookgroepen kunnen heel fijn zijn. Je kunt er kletsen over je hobby, of steun zoeken voor de aandoening waar jij of je naaste mee worstelt/kampt/probeert te leven. Je kunt er contact zoeken met mensen uit je buurt, of met mensen met dezelfde interesse. Maar er zit ook een keerzijde aan deze groepen…

De keerzijde bestaat uit twee dingen. Ten eerste: niet iedereen in de groep is aardig. Soms zijn er mensen die je uitlachen, die je neersabelen of die enorm uit de hoogte tegen je doen. Ten tweede: niet iedere Facebook-groep heeft beheerders die op een eerlijke manier beheren. Ze hebben groepjes die voorgetrokken worden, vinden dat zij meer mogen dan de rest of zijn van mening dat ze niet verantwoordelijk zijn voor gedoe in de groep.

Voor mijn blog ben ik lid van verschillende Facebookgroepen. Omdat ik mijn posts eerst alleen via mijn eigen account verspreidde, ben ik ook met mijn eigen account lid van een aantal groepen. Daarnaast ben ik met mijn blog lid van een aantal groepen. Langzaamaan worden dat steeds meer groepen op mijn blogaccount en steeds minder op mijn prive-account, maar ook met mijn blogaccount merk ik dat ik soms uit een groep stap.

De perfecte übermoeder

De eerste keer dat ik dat deed, zat ik in een groep waar ook veel ouders zaten. Met een van hen, een soort übermoeder (perfecte kinderen, wilde alleen maar literair verantwoorde boeken voor ze, deed vrijwilligerswerk op school, en had een flink lijstje met wensen en eisen als ze om boekentips vroeg in de groep, want haar kinderen waren o zo bijzonder en hadden al heel veel gelezen…), kwam ik steeds in conflict. Het begon heel simpel: zij zocht aanraders voor haar dochter, met een nogal specifiek wensenlijstje. Ik tipte een paar boeken (net als overigens vele anderen) en een van die titels zat de moeder niet lekker, omdat in een ander boek van die auteur werd gehint op masturbatie (denk aan een zinnetje als ‘dingen waarvan je als dertienjarige jongen niet wil dat je moeder ze weet’). Ze was daar heel erg van geschrokken, want daar was haar dochter echt nog niet aan toe, en hoe waagde ik het om een ander boek van die auteur (die verder volledig aan haar wensenlijstje voldeed) aan te raden, want dat was toch duidelijk heel erg ongeschikt voor haar dochter. Vanaf dat moment bleef die moeder dat punt maken, ook als ik reageerde op de vraag van iemand anders en een boek van die auteur tipte, want die boeken waren echt heel erg ongeschikt hoor! Als een ander een boek van die auteur tipte, liet ze dat gaan, maar bij mij pikte ze er steeds op in. Het werd op een gegeven moment nogal drammerig, en ik merkte dat ik eigenlijk niet meer wilde reageren op een vraag als zij al gereageerd had.

Toen werd het vervelender. Ik plaatste mijn blogpost ‘boekenseries waar ik mee gestopt ben’ in die groep, en deze moeder maakte me finaal af. Dat ik niet als volwassene naar kinderboeken moest kijken, dat ik aandacht moest besteden aan waarom series een herhalend patroon hebben en dat dat voor kinderen juist fijn is, en dat het niet leesbevorderend was dat ik benoemde waar ik mee gestopt was. Andere moeders vielen haar bij, zeiden dat mijn blog nietszeggend was, dat de informatie van die moeder veel beter was. Toen ik me verdedigde (bijvoorbeeld door te verwijzen naar blogposts waarin ik juist aan leesbevordering doe of uitleggen hoe ik de ‘wat ik niet uitlas’-blogposts aanpak en integer houd), bleven ze op me inhakken. Uiteindelijk kwam ubermoeder er met een zogenaamd verzoenend ‘jij mag best zeggen wat jij vindt, en ik mag best zeggen dat jij ongelijk hebt en ik gelijk heb’-achtig zinnetje.

Het toppunt voor mij was toen ik een van mijn ZomerLezen-blogposts daar plaatste, met daarbij een tekst in de trant van ‘ik krijg hier wel eens het verwijt dat ik niet aan leesbevordering doe, zie hier mijn serie ZomerLezen vol leesbevordering en lees-enthousiasmering, dit is het thema van deze week en dit kun je ongeveer verwachten’. Ik vermoed dat ik daarna gerapporteerd ben, want opeens kwamen mijn blogposts niet meer in die groep te staan. En ik merkte dat ik steeds meer spanning kreeg om iets in die groep te plaatsen. Ik voelde me er niet veilig meer, en dus heb ik besloten om die groep te verlaten.

Ja, achteraf zie ik dat ik misschien ‘the high way’ had moeten nemen en ofwel zonder verwijzing naar de eerdere discussie die ZomerLezen-post had moeten plaatsen, ofwel ervoor had moeten kiezen om de groep eerder te verlaten. Maar, nieuwsflash: ik ben niet perfect.

De beheerder met het clubje

Van een andere groep kreeg ik van de beheerder een privebericht: ik heb je bericht verwijderd, jij plaatst veel te veel in de groep, wij zien dat als reclame voor BookSomeTea en dat mag maar twee keer per week. Ik heb vervolgens meteen de regels van die groep nagelezen, en inderdaad, daar stond dat commerciële partijen maximaal twee keer per week reclame mochten maken. Maar mijn blog is niet commercieel, ik verdien er namelijk geen cent aan en krijg ook geen gratis boeken, wat voor een aantal anderen die op die pagina posten wel geldt. Daarbij zag van wel meer mensen vaker dan twee keer per week een post, en zitten in die groep ook een paar auteurs die bij iedere mogelijkheid hun eigen boeken linken. Ook was er iets in de toon van de beheerder die me niet helemaal lekker zat…

Ik bood dus netjes mijn excuses aan dat ik niet op de hoogte was van de regel, legde uit dat ik dacht dat ik niet onder commercie viel en gaf ook aan dat er iets ingewikkelds met mijn telefoon is waardoor berichten soms dubbel gepost worden. En dat ik uiteraard bereid was om me aan de regel te houden, maar dat het voor mij wel scheef voelde omdat ik geen geld verdien met mijn blog en er geen gratis boeken oid voor krijg.

Wat ik niet zei, was dat de toon van het bericht me niet lekker zat: alsof de beheerder me al diverse keren had verteld dat ik die regel overschreed, en alsof ik met opzet door bleef gaan. Alsof ik een klein kind was wat een standje moest krijgen. Dat gevoel werd versterkt omdat ik geen reactie kreeg. Gedurende die dag zag ik dat de beheerder diverse keren online was geweest, en toch was mijn bericht nog niet eens gelezen. Als het je zo hoog zit dat je zo uit je slof moet schieten naar mij, dan is het, als volwassenen onder elkaar, wel zo netjes om even te reageren, toch?

Ik had in het bericht ook met geen woord gerept over alle anderen die de regel schonden (en die veel grotere bloggers zijn dan ik), maar omdat ik me aangesproken voelde als een kind en nu min of meer op de ‘naughty bench’ werd gezet en werd genegeerd, werd ik recalcitrant. Ik besloot eens in de groep te kijken of mijn gevoel dat anderen die regel wel mochten schenden klopte. En inderdaad, ik zag meerdere mensen die vaker dan 2 keer per week reclame maakten voor hun eigen tokootje. Ik rapporteerde een paar van die berichten, want ik vond het niet eerlijk dat zij dat wel mochten en ik niet, en dat ik wel als een kleuter werd behandeld en zij niet.

Toen had ik weer de aandacht van de beheerder, en mijn voorgevoel klopte: ik had vooral een standje gekregen, want ik kreeg nu teksten als ‘dit is ongewenst’ en ‘dit siert je niet’. En toen kwam de aap uit de mouw: binnen de groep was een klein clubje mensen dat vaker mocht posten, want dat clubje zat vast aan iets wat de beheerder organiseerde. Want, zo zei de beheerder, “dat lijkt me logisch”.

Voor mij vielen wat puzzelstukjes op hun plaats, helemaal toen ik besefte dat de beheerder een stuk ouder is dan ik, en de mensen die, al dan niet “logisch”, vaker posten dan twee keer per week heel toevallig ook. Die beheerder had het prima gevonden dat ik met mijn frequente gepost ervoor zorgde dat er veel activiteit was in de groep, waardoor die meer leden trok en hoger in de ranking kwam bij Facebook. Maar nu de beheerder zelf iets wilde gaan promoten in de groep, moesten ze opboksen tegen het algoritme van Facebook, wat mijn posts (op basis van reacties en het aantal kliks dat ik had weten op te bouwen) hoger zette dan de berichten van het voorkeursgroepje. Dat was natuurlijk niet de bedoeling, en dus kwam er een berichtje naar mij, om mij op mijn plaats te zetten.

Waar voor mij de schoen wringt in deze situatie is dat a) ik dus in mijn ogen niet commercieel ben, b) er kennelijk een voorkeursgroepje is wat wel vaker mag plaatsen (inclusief links naar blogposts) en c) de manier waarop ik werd aangesproken. Als je iemand voor de eerste keer erop wijst dat die (mogelijk onbewust, die mogelijkheid moet je altijd in je achterhoofd houden) een regel schendt, dan behoor je dat eerst rustig en vriendelijk te doen, en je hoort te vragen 1) of diegene op de hoogte was van die regel, 2) waarom wel of waarom niet en vervolgens 3) of diegene zich er in het vervolg aan wil houden. Je gaat niet meteen over in de derde versnelling, met jij-bakken, vingertjes wijzen en dingen verwijderen. En als je dat wel doet, dan moet je ook consequent zijn en alle mensen in je groep zo behandelen.

Ik weet dat hier een pijnpunt zit vanuit mijn autisme: als ik hetzelfde doe als de beheerder deed, dan zeggen mensen dat ik het volgens de sociale regels had moeten doen, want nu ben ik veel te streng geweest en misschien was die ander wel niet op de hoogte van die regel of misschien hadden ze even niet opgelet of misschien was hun oma net dood of misschien waren ze net ontvoert door aliens of weet ik veel wat voor verzachtende omstandigheid. Daarbij mag ik niet zo’n toon aanslaan tegen mensen, stel je voor, en moet ik mensen altijd een tweede (en derde en vierde en vijfde en zesde) kans geven om het fout te doen, “zodat ze ervan kunnen leren”. Maar de ander mag mij dus wel zo behandelen, hoeft niet de regels (waarvan bij sociale vaardigheiden-trainingen voor autisten altijd werd gezegd dat de normale mensen die allemaal wisten) niet te volgen, hoeft niet te vragen naar of ik op de hoogte ben en of ik me in het vervolg alsjeblieft… Nee, die ander mag meteen door naar de vijfde versnelling. Als ik dat soort dingen aankaartte bij therapie, was de uitleg altijd iets in de categorie ‘ja maar… die ander voelt de situatie beter aan/heeft meer gevoel voor timing/is niet autistisch en dus een beter mens’ (dat laatste niet letterlijk, maar daar kwam het in praktijk wel op neer). Ik krijg niet de kans om te leren (en zeker niet ten koste van die ander), want ‘die kans heb jij al gehad’. Autismebegeleiding en -behandeling was toen nogal in de geest van de Theory of Mind, die ervan uit gaat dat ik een gebrek heb en daarom minder ben. Dat gevoel heb ik sowieso snel (hallo pestverleden), en dat wordt dus getriggerd als ik op zo’n manier wordt bejegend door iemand.

Naar aanleiding van dit gebeuren heb ik besloten om ook deze groep te verlaten. Ik wist dat ik me niet langer veilig zou voelen in deze groep, en dat ik duidelijk ook niet bij het beheer terecht kon als er wat mis zou lopen.

De pestkop

In een van de boekengroepen kwam ik ook een pestkop tegen. Iemand die mijn blogposts regelmatig uitlachte, die vond dat toen ik na een half jaar in die groep iets over mijn autisme postte ‘mezelf wel heel erg bijzonder vond’ (hier werd flink op gereageerd door anderen in de groep, die het gelukkig voor mij opnamen) en die leek te denken dat mijn blogposts er alleen voor diegene waren (als ik iets plaatste over een boek of genre wat diegene niet aansprak kreeg ik boze en afwijzende commentaren, als ik iets plaatste wat wel de voorkeur van diegene genoot kwam er een opmerking als ‘eindelijk een goede post/goed boek’). En hoewel er dus regelmatig mensen waren die het voor mij opnamen, ging de pestkop steeds verder. Toen Pestkop op een gegeven moment mijn privéaccount opzocht om daar mijn blogposts uit te lachen was ik het zat en heb ik diegene keihard geblokkeerd. Verder heb ik niet op het gepest gereageerd. Er was overigens nergens een beheerder te bekennen toen deze dingen gebeurden…

Ja, ik weet inmiddels hoe ik met (online) pestkoppen om moet gaan, maar ik beheers overduidelijk nog niet alle finesses van de digitale omgang. Wel is me duidelijk geworden dat andere mensen dat net zo min beheersen, en dat zij net zo min van al die sociale regels op de hoogte zijn als ik. Maar omdat ze in de meerderheid zijn of een machtspositie (bijvoorbeeld als beheerder), wordt hun gedrag sneller geaccepteerd of gedoogd. Ik weet voor mezelf waar ik op moet letten, en bij welke emoties en onderbuikgevoelens ik beter uit een groep kan stappen, en dat is al heel waardevol.

Ben jij wel eens uit een Facebookgroep gestapt? Zo ja, waarom?