De bibliotheek in mijn woonplaats heeft het moeilijk. Er moet subsidie komen van de gemeente, anders moeten er mogelijk 6 vestigingen dicht – toevallig alle kleine vestigingen. Dit houdt in dat er zes wijken geen bibliotheek meer zouden hebben – en dat in een tijd waarin ontlezing, kansenongelijkheid en armoede toch al steeds groter worden. Vandaag dus een pleidooi voor het behoud van de kleine bibliotheekvestigingen. En ja, ik weet waar ik het over heb, want ik heb als kind de wissel tussen ‘ver bij de bibliotheek vandaan wonen’ en ‘dichtbij de bieb wonen’ heel bewust meegemaakt (verhuizing). Als je de kleine vestigingen sluit, verlies je meer dan alleen een plek om boeken te lenen, en je doet een flink aantal mensen tekort.

De mensen die je tekort doet als je de kleine bibliotheekvestigingen sluit

De eerste doelgroep die je tekort doet: de kinderen. Een bibliotheek dichtbij betekent dat kinderen zelf naar de bibliotheek kunnen. Als ze zelf naar school kunnen (of naar de buurtsuper), dan kunnen ze ook naar de bibliotheek (want die is hier in de stad vaak in de buurt van de buurtsuper). En iets zonder je ouders mogen doen is natuurlijk superstoer, zeker op die leeftijd. En als je zelf naar de bieb mag, dan heeft dat meer voordelen dan alleen zelfstandigheid. Zelf je boeken kunnen uitzoeken is goed om je eigen boekensmaak te ontwikkelen, en het helpt je om zelf keuzes te leren maken. Daarbij is de kans groter dat kinderen een boek lezen wat ze zelf hebben uitgezocht dan iets dat pappa of mamma heeft uitgezocht. In een kleine bibliotheekvestiging zijn daarnaast altijd mensen die de bezoekers in het oog kunnen houden, waardoor de kinderen in een veilige setting kunnen oefenen met deze zelfstandigheid.

Ook voor ouderen is een bibliotheek in de wijk van groot belang. Voor ouderen heeft de bibliotheek vaak een sociale functie (even niet alleen thuis zijn) en je kunt in de bibliotheek om hulp vragen (bijvoorbeeld bij digitale zaken). Ouderen die deze functies dichtbij huis kunnen vinden zijn minder afhankelijk van hun netwerk/mantelzorgers, waardoor die weer tijd hebben voor andere dingen (werken, bijvoorbeeld). Daarnaast zie je vaak dat het in kleine vestigingen rustiger is (minder evenementen/activiteiten) en dat de medewerkers meer tijd hebben om mensen te helpen. Hierdoor voelen ouderen zich eerder welkom, waardoor ze naar de bibliotheek blijven gaan en zo dus met enige regelmaat naar buiten gaan en onder de mensen komen. Een bibliotheek in de wijk heeft daarmee ook een sociale functie, en mensen ontmoeten is een van de kerntaken van de bibliotheek.

Nog een doelgroep die je hun zelfstandigheid en onafhankelijkheid afneemt als de bibliotheek uit de wijk verdwijnt: de mensen met een chronische ziekte en/of beperking. En voor je nu roept ‘ja maar die kunnen toch vervoer aanvragen!’: heb je dat zelf wel eens geprobeerd? Je gaat via Schubbekutteveen naar je eindbestemming (en weer terug naar huis), je moet een half uur voor de afgesproken tijd klaarstaan, tot een half uur na de afgesproken tijd (dus je wordt ergens in een uur tijd opgehaald) en die chauffeurs hebben vaak geen tijd/zin om de instructies te lezen, zodat je ergens wordt afgezet waar je niet zelf de deur open kan doen. En dan heb ik het nog niet over de strijd om dit vervoer te krijgen (hint: als er iemand in je omgeving (ouder, kind, partner, buurman/buurvrouw) is die jou in theorie zou kunnen vervoeren kun je taxivervoer op je buik schrijven, want dan moet ‘je netwerk’ het gaan doen) en je moet een aantal tamelijk vernederende gesprekken voeren voor er een paar mensen achter een bureau kunnen gaan bepalen dat jij echt vervoer nodig hebt – en dat ieder jaar weer. Dus nee, ‘vervoer aanvragen’ is vaak geen oplossing. Voor een scootmobiel moet je door dezelfde vernederende molen, en dan zit er vaak ook nog een beperking op het aantal kilometers wat je mag/kan maken, zowel voor dat taxivervoer als voor de scootmobiel. Daar zit de oplossing dus niet, en daarbij komt het geld voor dat vervoer of die scootmobiel ook van de gemeente – net als een groot deel van de subsidie van de bieb. Wat wel een oplossing is? De bibliotheek in de wijk open houden, want daar kunnen mensen met een chronische aandoening vaak wel naartoe. Niet naar die mega-vestiging in de stad, wel naar dat kleine buurtbiebje.

De functies die je verliest als je kleine bibliotheekvestigingen sluit

Dan zijn er ook nog een aantal functies die je verliest als je kleine bibliotheekvestigingen sluit. Ten eerste de studieplekken/huiswerkplekken. Een plek om te lezen en leren is een van de kerntaken van de bibliotheek. Veel jongeren maken van de bibliotheek gebruik om rustig hun huiswerk te kunnen maken, anderen gebruiken het als plek om samen aan een project te kunnen werken. Dat is om twee redenen nodig: ten eerste heeft niet iedereen thuis een rustige plek om te kunnen leren, en ten tweede kan niet iedereen makkelijk thuis mensen ontvangen. Als jij in een groot gezin leeft, is de kans klein dat je thuis rustig kan werken, zeker als jullie in de stad wonen en in een flat. Dat zijn vaak kleine huizen, waar zeker bij grote gezinnen twee of meer kinderen een kamer moeten delen. Het is nogal lastig om je te concentreren op grammatica, biologie en geschiedenis als er tegelijkertijd twee kinderen monopoly proberen te spelen, nummer drie op het balkon (hoop je) aan het voetballen is en nummer vier en vijf naar Mega Mindy/Barbapappa/Peppa Big zitten te kijken – met het geluid heel hard. Dan is een rustige bibliotheek een uitkomst, waar je niet alleen je huiswerk voor morgen kan maken, maar ook alvast wat informatie kan zoeken voor je werkstuk en een boek kunt kiezen voor je lijst. En als je samen moet werken, dan kunnen er verschillende redenen zijn waarom ‘bij iemand thuis’ geen optie is. De een woont in een groot gezin op een klein appartement, de tweede heeft een ouder met psychische problemen (die het lastig vindt om mensen te ontvangen en/of onvoorspelbaar is in het gedrag), bij nummer drie mag de verwarming niet aan en die kan niets te drinken aanbieden want dat kost te veel geld en bij de vierde is brusje (broer/zus van kind met een beperking), waardoor er van werken niets gaat komen als de hele club daar zit. En dus gaan ze naar de bibliotheek. Neutraal terrein, er is verwarming, WiFi en er zijn geen broertjes/zusjes die dwars door het groepsproject heen banjeren.

En dan is er nog iets in de bieb: WiFi. Gratis WiFi, ook nog eens. En dat is een enorme uitkomst voor wie thuis geen internet heeft, of maar beperkt. En ja, dat komt voor, zeker in deze tijden, waarin armoede steeds groter wordt. En bedenk even: je hebt tegenwoordig overal internet voor nodig: om je bankzaken te doen, je belastingaangifte in te vullen, toeslagen en tegemoetkomingen aanvragen, te zoeken naar betaalbare spulletjes voor in huis, aanbiedingen vergelijken van de supermarkten, je zorgverzekering regelen, deze blogpost lezen, een petitie tekenen… eigenlijk kunnen we niet meer zonder internet. Dan is het heel fijn dat dat internet op sommige plekken gratis beschikbaar is, zodat je die dingen kan doen. Zeker als je thuis (tijdelijk) geen internet hebt. Als je dat in je eigen wijk kunt regelen, is dat toch weer een drempel minder dan wanneer je eerst een half uur moet fietsen of lopen voor je ergens bent waar ze wel internet hebben.

Voor sommige mensen is de bibliotheek ook een plek waar ze de krant lezen, of een tijdschrift. Uit financieel oogpunt of uit duurzaamheidsoogpunt hebben ze zelf geen abonnement, maar ze willen wel graag op de hoogte blijven. En dus lezen ze die krant of dat tijdschrift in de bieb. Dat heeft, naast het uitsparen van dat abonnement, nog meer voordelen: ze worden niet gestoord tijdens het lezen, ze zijn even ergens anders dan in hun eigen huis en in de bieb is het warm en droog. Allemaal voordelen. Een van de kerntaken van de bibliotheek is informatievoorziening, en daar wordt aan voldaan door tijdschriften en kranten aan te bieden. Wist je trouwens dat je die tijdschriften ook vaak mag lenen?

Nog iets waar de bibliotheek in de wijk in voorziet: het is een plek om even op te warmen, om even droog te kunnen verblijven zonder dat je verplicht geld uit moet geven en waar je in alle rust mag zitten opdrogen na/schuilen voor een plensbui. Dat is tamelijk uniek, en in tijden van stijgende armoede lijkt dat me iets om toe te juichen. Zeker als die mensen vervolgens de bibliotheek gebruiken om even een boek te lezen (ook een kerntaak van de bibliotheek, dat je er kunt lezen en leren).

En tenslotte: de bibliotheek is een plek om even veilig te zijn. Als je wordt lastiggevallen op straat, kun je de bibliotheek in. Zeker in een kleine vestiging hebben ze snel genoeg door dat de mensen die achter jou aan komen niet voor de boeken komen, zeg maar. Je kunt er even ontsnappen aan hangjongeren (want bibliotheken hebben doorgaans geen zin in hangjeugd en hun overlast), vervelende mensen die je naroepen ontlopen en als het thuis niet zo leuk is, dan kun je in de bibliotheek terecht als een veilige plek – en vaak hebben ze ook de contactgegevens van eventuele hulpinstanties voor je. In de bibliotheek mag je zijn wie je bent, en zolang je geen overlast veroorzaakt, is iedereen er welkom.

Als de bibliotheek uit een wijk of dorp verdwijnt, verdwijnt er meer dan alleen een plek om boeken te lenen.

Wil jij meehelpen om de gemeente ervan te overtuigen dat ze de kleine bibliotheekvestigingen moeten behouden? Je kunt deze petitie tekenen! Liever niet tekenen, maar wel bijdragen aan het voortbestaan van kleine bibliotheekvestigingen? Leen dan zo veel mogelijk boeken bij een kleine vestiging: reserveren en daar naartoe laten komen telt ook als uitlening bij die vestiging!