ZomerLezen gaat vandaag over diversiteit. En daarmee bedoel ik alles en iedereen die buiten het standaard-plaatje valt. Mij valt het namelijk vaak op dat het beeld van diversiteit niet heel divers is, vaak wordt maar op een of twee aspecten gefocust. Daarom: een ZomerLezen met diverse boeken over diverse vormen van diversiteit!

Voor iedereen op de basisschool (4-12 jaar)

Anne en de strijd tegen de monstermeiden van Audhild Solberg. Anne is 12 jaar, en naar school gaan is voor haar niet makkelijk. Niet omdat ze niet kan leren, maar omdat ze gepest wordt. Anne heeft namelijk albinisme, en daardoor heeft ze een hele lichte huid, witte haren en slechte ogen. Met name Emma en haar vriendinnen maken Anne het leven zuur. Als er een talentenjacht op school wordt georganiseerd en Emma een plan heeft bedacht om vals te spelen en zo vrijwel zeker te kunnen winnen, is voor Anne, haar beste vriend Nils en haar tante Mona de maat vol. Ze besluiten om in de tegenaanval te gaan.

Wonder van R.J. Palacio. Auggie Pullman is geboren met een ernstige gezichtsafwijking. Ook na 27 operaties ziet hij er nog steeds niet normaal uit. Hij wil liever niet opvallen, maar dat is niet makkelijk met zo’n opvallend gezicht. Pas op zijn tiende gaat Auggie naar een gewone school. Hij is bang dat zijn klasgenootjes hem zullen pesten en buiten zullen sluiten, en dat gebeurt ook. Op een klasgenootje na: zij laat zich niet afschrikken door Auggie’s uiterlijk. Doordat je niet alleen het verhaal van Auggie zelf leest, maar ook het perspectief van zijn klasgenootjes, krijg je een completer beeld van het leven met een dergelijke beperking. Inclusief happy end!

Het (on)gewone verhaal van Bo (en Tom) van Tineke Honingh. Bo is spastisch, en verhuist van de stad naar een dorp. De eerste schooldag moet goed gaan! Bo is op haar vorige school namelijk flink gepest, en ze weet dat als de eerste schooldag goed gaat, de kans groot is dat ze de rest van het jaar met rust gelaten wordt. Tom wordt haar maatje, haar buddy op de nieuwe school, en er ontstaat een voorzichtige vriendschap tussen Bo en Tom. Totdat Bo erachter komt dat Tom niet uit zichzelf zo aardig is, maar omdat hij straf heeft gekregen, en haar wegwijs maken in de school is zijn straf. Wat heeft Tom gedaan om deze straf te krijgen? En wat verbergt Bo voor Tom?

Voor de onderbouw op de middelbare school (12-15 jaar)

Mijn broer heet Jessica van John Boyne. Hoe is het als je broer opeens je zus is? Sam’s broer Jason vertelt op een avond aan zijn ouders en Sam dat hij eigenlijk een meisje is. De ouders van Sam vinden dit moeilijk te accepteren, niet in de laatste plaats omdat de moeder van Sam en Jason een hoge politieke functie heeft. In alle commotie vergeet iedereen Sam, die zich staande probeert te houden tussen zijn ouders (die het liefste willen dat Jason weer ‘normaal’ gaat doen) en zijn broer Jason (van wie hij houdt, maar die hij ook de nodige verwijten maakt).

Door jou ben ik mij van Hinke van Abbema. Twee jongens uit Rotterdam. Jona komt uit een christelijk gezin, Marouan uit een Marokkaanse familie. Ze ontmoeten elkaar bij een voetbalwedstrijd in de Kuip. Er ontstaat een vriendschap, en daarna meer. Maar hoe kun je op jongens vallen in een omgeving waar dat zo sterk wordt afgekeurd? Jona is nog niet uit de kast bij zijn ouders, zullen zij zijn geaardheid accepteren? En bestaat de kans dat Jona mag zijn wie hij is, samen met Marouan?

In de ruimte is het stil van Nicole Pantelakos. Nova zit in pleeggezin nummer zoveel. Eigenlijk zou ze daar met haar zus Bridget zitten, maar Bridget is weg. Nova weet niet waar Bridget is, maar wel wanneer ze haar weer terug ziet: over tien dagen, want dan wordt de Challenger gelanceerd en Bridget heeft belooft dat ze daar samen naar zullen kijken. En Bridget komt altijd haar beloftes na. Maar de lancering van de Challenger komt steeds dichterbij, en Bridget is er nog steeds niet. Ondertussen probeert Nova haar draai te vinden in het pleeggezin. Iedereen is heel aardig, maar Nova is bang dat ze weer weggestuurd wordt. Tot nu toe is ze namelijk altijd weggestuurd. Mensen zeggen ook heel vaak dat Nova achterlijk is, maar Bridget zegt dat Nova een denker is, en geen prater. Daarom is het heel belangrijk dat Bridget komt, want Bridget is de enige die haar begrijpt. Waar is Bridget toch?

Voor de bovenbouw op de middelbare school (15-18 jaar)

Love, Simon van Becky Albertalli. Simon Spier is een doodgewone jongen: hij komt uit een gelukkig gezin, hij heeft een oudere zus en een jonger zusje, hij haalt redelijk goede cijfers op school, is redelijk populair en speelt in het schooltoneel. Maar Simon heeft ook een groot geheim: niemand weet dat hij op jongens valt. Via internet heeft hij iemand leren kennen, Blue. Blue is net als hij nog niet uit de kast. Ze wisselen mails uit, maar een van Simons klasgenoten chanteert hem daarmee. Kan Simon Blue voor zich winnen?

Ongehoorzaam van Whitney Gardner. Als Julia ziet dat er een beledigende tekst over haar beste vriendin op de schoolmuur staat, besluit ze er een graffiti-kunstwerk overheen te maken. Maar deze actie komt haar duur te staan: Julia wordt van school gestuurd. En dat is lastig, want nu moet ze als enige dove leerling naar een school vol horenden. Dat valt niet mee, en Julia is eenzaam. Haar tekeningen en tags zijn het enige waar ze nog plezier in beleeft, maar ze heeft haar moeders beloofd om niet meer te taggen. Toch gaat ze stiekem door. Helemaal wanneer er iemand dingen aan haar tags verandert. Julia besluit de strijd aan te gaan met de andere tagger, maar dat is niet zonder gevaar: taggen is illegaal, en de politie zit haar en haar mede-tagger op de hielen…

The hate U Give van Angie Thomas. Starr woont in een arme zwarte wijk en gaat naar een dure witte school. Deze twee werelden botsen heel hard op het moment dat haar beste vriend Khalil volkomen onterecht wordt doodgeschoten door de politie. In haar wijk is iedereen boos op de politie, maar op haar school hoort ze ‘dat die jongen dan wel wat gedaan zal hebben, want de politie schiet heus niet zomaar iemand dood’. Starr heeft het gevoel dat ze Khalil moet verdedigen, dat ze schuld heeft aan zijn dood, en tegelijkertijd is ze woest dat hij zomaar is doodgeschoten. Omdat hij naar zijn haarborstel reikte, en de politie dacht dat het een pistool was. Maar Starr loopt tegen meer vooroordelen van haar klasgenoten aan, en omgekeerd heeft zij ook vooroordelen over hen. En dan krijgt ze een wit vriendje. Kunnen ze hun vooroordelen overstijgen?

Voor volwassenen

De Onschuldigen van John Grisham. Dit boek hielp mij om The Hate U Give in het juiste perspectief te plaatsen. Een zwarte man zit jarenlang vast voor een moord die hij niet heeft gepleegd. Hij is geframed door de witte sherrif en de witte rechter. De jury was, op 1 persoon na, wit. Die ene persoon voorkwam dat de zwarte man de doodstraf kreeg. In plaats daarvan zit de man levenslang vast – tot er een Innocence-zaak wordt opgestart door een advocaat/episcopale priester van een non-profit organisatie. Je volgt vooral deze advocaat/priester (een wit perspectief dus, maar met veel oog voor de zwarte bevolking van Amerika. Grisham heeft voor dit boek veel onderzoek gedaan naar zaken waarin zwarte mensen onschuldig vast zijn gezet, op basis van valse verklaringen door witte mensen.

Als je maar gelukkig bent van Jessica van Geel & Robert Blokland. 20 jaar geleden, op 1 april 2001, werd het ‘homohuwelijk’ (wat we inmiddels gewoon ‘huwelijk’ noemen) legaal. Journalisten Jessica van Geel en Robert Blokland zijn beiden homoseksueel en gelukkig getrouwd. Zij vroegen zich af: wat is er in die twintig jaar eigenlijk veranderd in Nederland? Ze vroegen verschillende bekende homo’s, lesbiennes en biseksuelen naar hun ervaringen. Over hun coming-out, liefde, hun eigen ervaringen, seks, hun mening over het homohuwelijk en anti-homogeweld. Waarom? Omdat de auteurs vonden dat we te weinig persoonlijke ervaringen horen. Met onder andere Claudia de Breij, Ellie Lust, Paul de Leeuw, Carry Slee, Bas Heijne, Romana Vrede en Hans Klok.

Het gym van Karin Amatmoekrim. Sandra is van Surinaamse afkomst en woont in een achterstandswijk. Als enige van haar hele wijk gaat ze naar een categoriaal gymnasium aan de andere kant van de stad. Op ‘het gym’ is alles anders dan ze gewend is: haar klasgenoten hebben belachelijke namen, ze zitten op hockey, ze praten ontzettend bekakt en na de voorjaarsvakantie heeft de halve klas een gebruind gezicht met een rare witte vlek rond hun ogen. Sandra vecht voor haar plek op school, maar heeft ook moeite om de regels van deze nieuwe wereld te begrijpen. En wat als haar oude klasgenoten haar nieuwe klasgenoten ontmoeten? Kunnen ze het verschil overbruggen, kunnen ze elkaar begrijpen? En begrijpt Sandra eigenlijk zelf nog wel wie ze is?

Om voor te lezen

De Mamma’s van Sterre van Gea van Beuningen. Als de juf aan Sterre vraagt wat voor werk haar moeder doet, vindt Sterre dat een lastige vraag. Want welke mamma bedoelt de juf? De klasgenootjes van Sterre lachen, want wie heeft er nou twee mamma’s? Nou, Sterre dus. Sterre heeft twee mamma’s. En dat is niet gek, aldus de juf, maar wel anders. En anders is vaak juist heel mooi.

George van Alex Gino. George ziet eruit als een jongen, maar is een meisje. Dat is haar grote geheim. Totdat ze op school haar lievelingsboek gaan spelen, Charlotte’s web. George wil heel graag de rol van spin Charlotte spelen, maar ze mag van de juf niet eens auditie doen, want de juf denkt nog steeds dat George een jongen is. Samen met haar beste vriendin bedenkt George een plan. Want ze wil niet alleen Charlotte spelen, maar ze wil ook heel graag een meisje zijn.

Ben ik wel normaal? van Danny de Vos. In dit boek ga je op onderzoek: wat is eigenlijk normaal? Waarom zit het woordje ‘norm’ daarin? En als je afwijkt van de norm, ben je dan niet normaal? Is het eigenlijk erg om niet normaal te zijn? Mag je jezelf zijn, als jij je daar oke bij voelt, ook als dat niet normaal is? Een mooi boek om het gesprek op te starten over normaal, anders en alles daartussenin en daarbuiten.

ZomerLezen is een initiatief om te voorkomen dat kinderen tijdens de zomer zakken in leesniveau. Omdat ik van mening ben dat het gezien de leescrisis niet meer dan normaal is dat iedereen gaat lezen (goed voorbeeld doet goed volgen enzo), bied ik boekentips voor alle leeftijdsgroepen aan, plus boeken om voor te lezen. Bijna alle boeken die ik tip, zijn te leen bij de bibliotheek, dus meedoen kost je niet meer dan een bibliotheekabonnement. In Nederland is lidmaatschap van de bibliotheek voor kinderen en jongeren tot 18 jaar gratis.