De laatste tijd zie ik het steeds vaker: een boek opent met een korte scene met een enorme cliffhanger. In die scene zit precies genoeg informatie om de lezer nieuwsgierig te maken, zonder dat er veel meer wordt verklapt dan je op basis van de achterflap kan weten. Nauwelijks tot geen spoilers, maar wel genoeg om een beeld te geven van het boek en om te maken dat je doorleest. Een soort teaser voor het boek dus. Maar waarom doen auteurs en/of uitgeverijen dat?

Tijd kopen

De belangrijkste reden waarom men opent met een dergelijke scene is omdat de nieuwsgierigheid van jou als lezer dan gewekt is, en je wil op zijn minst doorlezen tot je bij die ene scene bent in het verhaal. Daarmee heeft de auteur meer tijd om het verhaal zelf op te bouwen, zonder dat er al meteen allerlei schokkende dingen moeten gebeuren of vijftien plotwendingen in het verhaal moeten zitten. Er wordt dus als het ware tijd gekocht, tijd die de auteur vervolgens kan gebruiken om het daadwerkelijke verhaal goed neer te zetten.

Aandacht trekken en vasthouden

Een tweede reden is dat men graag wil dat jij het boek koopt. En hoe gaat dat in een boekhandel? Je pakt een boek, bekijkt de voorkant (waar vaak al wat intrigerende zinnetjes op staan), leest de achterflap en als je interesse is gewekt… blader je in het boek en lees je de eerste paar bladzijdes. En als die bladzijdes bevallen, dan wil je doorlezen (en dus het boek kopen). Door die eerste bladzijdes te gebruiken voor een spannende scene, is de kans groter dat jij dat boek koopt dan wanneer het verhaal ‘gewoon’ begint. De boeken die deze truc gebruiken, hebben namelijk vaak ook een iets langere opbouw in hun verhaal zitten. En dan is het wel zo handig als je de aandacht van de lezer alvast hebt.

Gamification en beloningssystemen in je hersenen

Ik noemde het net al: de boeken waar voorin een teaser zit, dat zijn boeken die een wat langere opbouw kennen, of boeken voor een publiek dat niet (meer) gewend is om door te lezen. Door meteen met een superspannende scene te openen, krijgen je hersenen heel snel een shot dopamine, een neurotransmitter die maakt dat je je blij voelt en een gevoel van beloning krijgt. Dopamine beïnvloedt ook je motivatie (want je wil je vaker blij voelen dus je gaat steeds op zoek naar iets wat jou dat blije gevoel geeft). Waar lezen voor veel mensen ‘te lang duurt’ (lees: het duurt te lang voor ze hun dopamineshot krijgen, terwijl ze dat bij een serie of een game veel sneller krijgen), creëert een teaser als openingsscène meteen een shot dopamine (en in het geval van een thriller vaak ook adrenaline, ook zo’n fijn verslavend stofje in je brein). In feite is het inzetten van een spannende openingsscène, net als extreem korte hoofdstukken in thrillers, een vorm van gamification van het lezen.

En is het erg dat het lezen onderhevig is aan een vorm van gamification? Nee, ik denk van niet. Het maakt namelijk dat mensen a) willen gaan lezen en b) door willen lezen. En in tijden van leescrisis, een alsmaar dalende geletterdheid en een nog sneller dalend leesplezier lijkt het me prima om deze methode in te zetten. Zeker als daarna een boek van minimaal 300 bladzijdes gelezen wordt, waar het anders terzijde gelegd zou worden onder het motto “dat duurt te lang”.