Om langzaamaan onze hersenen weer een beetje te laten wennen aan het verwerken van informatie, kies ik in de week voor back to school steeds vaker een thema wat iets meer van de hersenen vraagt dan alleen maar lekker lui lezen. Dit jaar heb ik gekozen voor boeken die gebaseerd zijn op waargebeurde verhalen. Er zijn namelijk genoeg stukken van de geschiedenis die superspannend zijn, maar niet als je alleen maar naar de droge feiten kijkt. Soms moet je die verhalen een beetje aantrekkelijker maken: een fictief personage toevoegen, wat plaatjes of juist een beetje romantiek… Dan kloppen de feiten nog steeds, maar ze zijn gewoon net even wat leuker dan een droge lijst met begrippen. Die hebben we al genoeg, zullen we maar zeggen.

Wat voor boeken heb ik deze keer gekozen? Ik heb boeken gekozen uit zo veel mogelijk verschillende periodes, en met zo veel mogelijk verschillende verhalen. Zo hebben we verhalen over vluchtelingen, verhalen over een aantal (on)bekende historische figuren en verhalen over periodes waar toch minstens 95% van de bevolking toch op zijn minst over gehoord moet hebben. Er is zelfs een hedendaags verhaal bij van een moeder, over een vakantie met haar tienerzoon en zijn vrienden. Voor elk wat wils, dus!

Boeken gebaseerd op waargebeurde verhalen voor kinderen tussen de 4 en de 12 jaar

Nours geheime bibliotheek van Wafa’ Tarnowska. Nour en haar neefje Amir zijn dol op elkaar. Ze zijn ook dol op lezen, en hopen ooit als echte detectives aan de slag te kunnen. Het allerliefste willen ze een geheime club oprichten, samen met vriendjes. Na maanden is het zover: De geheime club van De Zeven van Damascus komt morgen bij elkaar! Maar op de ochtend dat ze bij elkaar zouden komen, klinken er vliegtuigen boven de stad: de oorlog in Syrie heeft nu ook hun woonplaats bereikt. In plaats van naar de geheime club, moet Nour naar de schuilkelder. Als ze langzaamaan weer naar buiten mag, verzamelt ze alle boeken die ze op straat kan vinden. Samen met Amir richt ze een ondergrondse bibliotheek op, en ontdekt de helende kracht van boeken, en hoe ze in moeilijke tijden iedereen een veilige plek kunnen bieden in moeilijke tijden.

De gijzelaar en de bastaard van Arend van Dam. 1568. Filips Willem, de zoon van Willem van Oranje, wordt meegenomen door soldaten. Ze brengen hem naar de Spaanse koning, die Filips Willem een ‘speciale gast’ noemt. Maar Filips Willem weet wel beter: hij is geen gast, hij wordt gegijzeld. De Spaanse koning en de vader van Filips Willem zijn het namelijk niet eens over de toekomst van De Nederlanden. Fillips Willem wacht vol spanning af: zal zijn vader voor hem kiezen (en dus bezwijken onder de druk van de Spanjaarden) of vindt hij de vrijheid van zijn land belangrijker?

Wolkenjagers van Emma Carroll. Frankrijk, 1783. Ekster is zakkenroller. Zijn leven verandert voorgoed als hij Pierre ontmoet. Het is geen normale ontmoeting: Pierre bungelt namelijk in de lucht! Pierre en zijn familie willen graag de eerste luchtballonvaarders ter wereld worden. Maar dat is nog niet zo makkelijk: in Engeland willen mensen ook de lucht in, dus ook daar proberen mensen een luchtballon uit te vinden. Lukt het Pierre en Ekster om de eerste te worden?

Boeken gebaseerd op waargebeurde verhalen voor jongeren tussen de 12 en de 15 jaar

De levens van Lanya van Mirjam Oldenhave. Dit is het waargebeurde verhaal van Lanya, een Koerdisch-Nederlands meisje dat voor zichzelf durft te kiezen. Lanya en haar familie vluchtten jaren geleden uit Irak naar Nederland. In Nederland moeten haar ouders naar een AZC en Lanya en haar zusje komen in een pleeggezin terecht. Na zeven (zeven!) jaar krijgt het gezin verblijfspapieren, en worden ze herenigd. Maar dan begint voor Lanya de ellende: haar ouders vinden dat ze te verwesterd is, en willen eigenlijk dat hun dochter hetzelfde meisje is als ze in Irak zou zijn. Daarom maken ze een afspraak om haar uit te huwelijken. Lanya wil dit niet, en besluit onder te duiken. Maar ook dat gaat niet probleemloos of zonder gevaar…

Zwarte Sneeuw van Simone van der Vlugt. Een stukje Nederlandse geschiedenis van een Nederlandse auteur: de kolenmijnen in Limburg. Als Emma met haar ouders en haar broertjes uit hun boerderij worden gezet omdat ze de pacht niet meer kunnen betalen, trekken ze naar Kerkrade. Daar moeten Emma, twee van haar broers en hun vader in de kolenmijn gaan werken. De dagen zijn lang en het werk is zwaar, en Emma heeft al snel door dat de opzichter niet alles aan de baas van de mijn laat zien. Ze daagt de zoon van de eigenaar uit om met haar mee te gaan, de diepte in. Dan stort de mijn in, en Emma en de herenzoon zitten opgesloten… Zullen ze hier ooit nog uit komen? En moet Emma tot haar dood 200 meter onder de grond werken, levend begraven tussen de andere kompels? Of is er een manier om je uit de mijn te werken?

Toen de wereld nog van ons was van Liz Kessler. Oostenrijk, 1936. Drie vrienden in een reuzenrad. Ze zijn negen jaar en in het reuzenrad voelen ze zich de koning te rijk. De vader van Leo maakt een foto. Drie dolgelukkige kinderen: Elsa, Max en Leo. Maar de wereld is aan het veranderen: Elsa mag steeds minder, en de vader van Max vindt het maar niets dat zijn zoon vrienden is met een Joods meisje. Leo en zijn moeder kunnen vluchten, maar zijn vader blijft achter. En Elsa en Max ook, die steeds verder van elkaar verwijderd raken, zowel letterlijk als figuurlijk. Ooit was de wereld van hen. Nooit zal de wereld nog van hen drieën zijn.

Boeken gebaseerd op waargebeurde verhalen voor jongeren tussen de 15 en de 18 jaar

Met de noorderzon van Jennifer Donnelly. Dit is een bijzonder verhaal, gebaseerd op waargebeurde feiten. Het is deels een historische roman en deels een detective. Mattie wil heel graag gaan studeren, maar haar vader vindt dat ze geld moet gaan verdienen om voor de rest van het gezin te zorgen. In de zomer voor Mattie eventueel naar de universiteit gaat, werkt ze in een hotel. Daar krijgt ze van een gast een pakje brieven, met het verzoek ze te verbranden. Maar dan verdrinkt de gast, en Mattie besluit om de brieven te gaan lezen. Het verhaal van Mattie is verzonnen (maar er is duidelijk wel wat onderzoek gedaan naar de leefomstandigheden van toen), maar het verhaal wat in de brieven beschreven wordt is waargebeurd.

De vlucht van Farid van Marc de Bel. Farid is een slimme jongen, en een Hazara. Hij woont met zijn familie in een klein dorpje in de Zafar-vallei. Het leven is er keihard, zowel letterlijk als figuurlijk. Het heeft namelijk al jaren amper geregend, en de taliban laat zich steeds meer gelden, waardoor het steeds onveiliger wordt. Zeker voor de Hazara’s. Steeds meer mensen vertrekken uit het dorp. Sommigen gaan naar Kaboul, in de hoop op een beter leven. Anderen gaan naar Europa, met dezelfde hoop. De ouders van Farid moeten een verschrikkelijke keuze maken…

Een groene bloem van Floortje Zwigtman. Adrian wil maar één ding: een groots, geweldig, meeslepend leven met ‘wauw’-effect. En dat is lastig, want Adrian is niet van hoge komaf, hij heeft een saai baantje in een winkel en hij valt op mannen. En dat is in Londen in 1894 best lastig, want maatschappelijk opklimmen is nog niet zo normaal en homoseksualiteit is strafbaar. Hoe strafbaar, dat ziet Adrian van dichtbij als hij zich in de kringen rondom Oscar Wilde begeeft, die beschuldigd wordt van sodomie. Adrian ziet liefde als iets moois, en seks als iets wat uit liefde kan gebeuren maar ook uit lust, iets wat soms te verhandelen is, soms iets om te verstoppen, maar niet als iets wat slecht is, of ziekelijk, of zelfs strafbaar. Zijn wereld staat op zijn kop, en hij moet zichzelf verhouden met het oordeel dat de wereld heeft over hem en zijn liefde.

Boeken gebaseerd op waargebeurde verhalen voor volwassenen

De Mitford Moorden van Jessica Fellowes. Dit is een serie over de zes dochters van de familie Mitford. In ieder deel staat een andere zus centraal. Het bijzondere is dat de zussen niet alleen echt bestaan hebben, maar ook nogal… controversiële keuzes hebben gemaakt. Dat zijn niet alleen keuzes die wij als maatschappij tegenwoordig nogal ingewikkeld vinden, maar ook keuzes die de familie in tweeën scheurde. Nancy en Pamela zijn nog redelijk binnen de gebaande paden gebleven, maar Diana, Unity en Jessica… Deze serie is een familiegeschiedenis, een cozy crime en een verhaal over hoe oorlogen families kan verscheuren in een. Begin bij het eerste deel, dan krijg je de volledige opbouw mee.

Schilderslief van Simone van der Vlugt. Dit boek gaat over de minnares van Rembrandt van Rijn, de grote schilder. In de versie van Rembrandt had hij heel veel pech: zijn eerste vrouw overleed en zijn minnares werd krankzinnig. Maar dit boek vertelt een heel ander verhaal. Een verhaal over een sterke vrouw, die de zorg voor zowel het gezin van Rembrandt als zijn bedrijf overnam. Maar als haar positie onhoudbaar wordt, laat Rembrandt haar krankzinnig verklaren en veroordelen tot 12 jaar in het tuchthuis. Vanuit dat tuchthuis kijkt Geertje Dircx terug op haar leven, en vertelt hoe het zo ver heeft kunnen komen. Een eerherstel voor de minnares van Rembrandt.

Taximamma: op reis met 6 pubers en een hond van Anna-Maria Carbonaro. Moeder verwacht dat dit de laatste vakantie samen met haar puberzoon is, en stelt voor dat hij een vriend meeneemt om mee te chillen op die vakantie. Die vriend worden zes vrienden. En een hond. O, en een van de pubers mag eigenlijk op het laatste moment toch niet mee. Met z’n allen (al dan niet met toestemming van de ouders) gaan ze op pad, bijna drie weken lang. De pubers hebben nog nooit gevlogen. Of gekampeerd. Dat levert een hilarisch reisverslag op!

Boeken gebaseerd op waargebeurde verhalen om voor te lezen

De Wonderwaar-serie van Jan Leyssens. Dit is een uitgebreide serie voor kinderen vanaf een jaar of zes die van ontdekken houden. In verhaalvorm worden verschillende historische figuren (een per boek) en hun belangrijke ontdekkingen besproken. Er zitten bekende figuren tussen (zoals Jane Goodall), maar ook wat onbekende mensen uit de wetenschap (zoals Ada Lovelace en William Beebe). Een mooie serie voor jong en oud.

De Lang Geleden-serie van Arend van Dam. In deze serie (er zijn trouwens ook avi-delen van beschikbaar) kun je kiezen uit verschillende thema’s. Wil je de geschiedenis van Nederland in 50 voorleesverhalen, lezen over de eerste man op de maan of juist over Jacoba van Beieren? Het kan allemaal. Doordat een deel van deze serie op avi-niveau is, kun je er ook een leuk samenleesproject van maken!

De reis van Sofie Grossman van Elizabeth Mollema. Sofie van elf groeit op in Rusland, rond 1900. Haar vader is naar Amerika gegaan, omdat hij zijn gezin een beter leven wil geven. Als hij genoeg gespaard heeft, wil hij Sofie, haar moeder, haar broertje en haar neef naar Amerika laten komen. Maar dan gaat de moeder van Sofie dood, en moeten de kinderen alleen de overtocht maken. Eerst naar Rotterdam, en dan met de boot naar Amerika. Dat klinkt eenvoudig, maar dat is het niet. Het is een gevaarlijke reis, vol spanning, avonturen en gevaren… Er breekt zelfs brand uit op de boot. Zullen ze Amerika ooit bereiken?

Wil je meer boekentips?

Kijk dan eens bij mijn collega-ZomerLezers van dit jaar!
Ann van BoekBabbel
Marijke van Ontdektdewereld
Naomi van Hoofdtaal
Onze Boeken-cast
Ria Nap van Gewoon, lekker thuis!
Katrien van Geen leven zonder boeken

Of kijk eens bij eerdere afleveringen van ZomerLezen, bijvoorbeeld ZomerLezen: Historische romans of ZomerLezen: non-fictie.

ZomerLezen is een initiatief om kinderen tijdens de zomer te laten lezen, zodat ze na de zomer niet met een lager leesniveau terugkomen dan waarmee ze op vakantie gingen. Omdat de leesvaardigheid onder jongeren schrikbarend laag is en omdat lezen hartstikke goed is voor je gezondheid is, delen we ook tips voor jongeren en voor volwassenen. Gezond bezig zijn was nog nooit zo makkelijk als deze zomer!