Ter ere van de Boekenweek voor Jongeren schreef Charlotte Remarque een essay voor De Volkskrant. In dit essay legt Remarque uit dat jongeren tegenwoordig geen tijd meer (over) hebben om te lezen, omdat ze aan alle kanten worden gestimuleerd om zo productief, nuttig en efficiënt mogelijk te zijn – tot burn-outs aan toe. Een van de problemen met lezen, en met name het lezen van fictie, is dat het nut ervan niet (meteen) duidelijk is en zich niet onmiddellijk laat zien. En voor een generatie die vijf kwartier in een uur moet proppen, is dat een probleem. Er moet meteen resultaat te zien zijn, lezen moet nuttig zijn, anders is het zinloos. Toch?

Het punt is dat de effecten van het lezen van fictie zich niet meteen manifesteren. Lezen is niet zoals stofzuigen of de afwas doen, maar lezen is wel heel nuttig voor je ontwikkeling. Net zoals je van sporten niet meteen resultaat ziet, zie je dat bij het lezen van fictie ook pas na langere tijd. Maar welke resultaten kun je verwachten als je dagelijks een half uur de tijd neemt om een fictieboek te lezen?

Het nut van het lezen van fictie

Het goede nieuws: er zijn een paar resultaten die je al heel snel merkt. Zo is het feit dat je ogen even een half uur niet naar een scherm kijken heel goed, zowel voor je ogen als voor de aanmaak van melatonine, een slaaphormoon. Het licht van schermen verstoort de aanmaak van melatonine, waardoor je slechter slaapt. Lees je een half uur voor je gaat slapen een boek (papier graag, ebooks hebben ook schermpjes), dan zul je merken dat je beter slaapt dan wanneer naar een scherm zit te kijken. Daarnaast zul je merken dat je ademhaling veranderd. Onbewust ademen we namelijk allemaal sneller als we achter een scherm zitten, en je ademhaling zit ook hoger. Dit zorgt voor de aanmaak van stresshormonen. Door een half uur per dag te lezen, breng je je ademhaling tot rust, waardoor je minder stresshormonen aanmaakt. Ook je bloeddruk wordt lager als je een boek leest. Fysieke voordelen van lezen die je al heel snel bereikt, in dezelfde tijd als waarin je een workout kunt doen.

Op de middellange termijn zijn er er ook een aantal effecten te merken. Zo neemt je empathisch vermogen toe (je kunt je beter inleven in anderen), en ook je analytisch vermogen wordt groter (je kunt problemen beter overzien en oplossen). Daarnaast leggen je hersenen nieuwe verbindingen aan en verbeter je je concentratievermogen. Je woordenschat wordt groter en ook je blik op de wereld wordt vergroot. Allemaal positieve dingen, die je ook goed van pas kunnen komen op andere momenten in je leven. Empathisch en analytisch vermogen zijn bijvoorbeeld goede eigenschappen voor managers en onderzoekers, en sowieso gewilde eigenschappen op je cv (zeker de combinatie, want die komt niet zo vaak voor). Concentratie is altijd goed, net als een grote woordenschat, en een brede kijk op de wereld is ook een eigenschap die je, in onze multiculturele samenleving, ver kan brengen. Op taaltechnisch gebied merk ik ook dat mensen die veel lezen zelf ook betere teksten schrijven en complexere zinnen bouwen als ze in gesprek zijn met anderen.

Op de lange termijn zijn er ook nog effecten te merken (en ondertussen zijn al die eerder genoemde voordelen er ook nog steeds – mits je blijft lezen). Zo heeft onderzoek aan Yale University laten zien dat mensen die regelmatig lezen tot wel 23 maanden langer leven dan mensen die niet lezen. Ook is lezen een middel dat dementie kan tegenhouden en bepaalde chronische klachten kan verminderen. Tot slot kunnen ook mentale/psychische problemen minder ernstig/beter behapbaar worden door te lezen en door naar leesclubjes te gaan.

Kun je dit resultaat ook bereiken met non-fictie?

Een paar van de effecten (de lagere bloeddruk en de betere concentratie bijvoorbeeld) wel, maar het effect is wel minder dan bij het lezen van non-fictie. Veel van de hierboven genoemde resultaten behaal je echter alleen door het lezen van fictie. Fictie lezen doet namelijk wezenlijk iets anders met je hersenen dan het lezen van non-fictie. Non-fictie is informatief, maar vaak zonder emotie. Fictie is juist een en al emotie, onderliggende verhoudingen, spanningen, op zoek naar motieven en patronen. Dat is wat een groot deel van de positieve resultaten oplevert.

Het lezen van fictie is dus wel degelijk nuttig, zowel op de korte als op de (middel)lange termijn. Het vergroot je kansen op de arbeidsmarkt, verlaagt je bloeddruk, zorgt voor minder stress en meer empathisch en analytisch vermogen, vergroot je blik op de wereld, is goed voor je mentale gezondheid, verbetert je taalvaardigheid en zorgt ervoor dat je langer leeft. Lekker lezen dus allemaal!